|
O nekim carstvima, kakva su na primer Aleksandrovo ili rimsko, mnogo se govori zato što smo, u velikoj meri, nasledili njihovu kulturu. Ima, pak, i onih carstava koja su bila prilično dugovečna, ali se o njima malo šta čak i zna. Jedno od takvih je Partija, carstvo koje je postojalo vekovima, opiralo se napadima Seleukida i Rimljana i bilo dominantna sila na Bliskom istoku od III veka pre do III posle Hrista.
Poreklo
Odakle Parti potiču nije poznato. Ipak, još u doba moćne asirske države spominju se oblasti Partuka ili Partaka u Iranu. Zato naučnici veruju da su Parti nastali kada je deo nomadskih plemena Parna, bliskih Međanima i Persijancima, naselio ovaj prostor sa istoka, a onda se izmešao sa starosedeocima.
Arsak I
Prvi kralj Parta, koliko je to poznato, bio je Arsak. Kao plemenski vođa on je poveo pobunu protiv vlasti Seleukida i svrgao je s vlasti njihovog namesnika Andragoru. A onda se, 247. godine pre Hrista, krunisao za kralja u gradu Asaku i ovim njegovim činom počinje prava istorija Parćanske države.
Odlike države
Parćansko carstvo pod dinastijom Arsakida nije bilo centralizovano, već je pre bilo savez različitih oblasti pod vlašću jedne porodice. Kralj je poštovao i prava i volju lokalnih vlasti i mnogi od njih imali su pravo glasa u kraljevskom savetu koji je donosio najvažnije dravne odluke. Samu državu naseljavali su različiti narodi koji su govorili različitim jezicima, pa čak i koristili različit novac.
Posle krunisanja Arsakov zadatak nije bio lak. Morao je da sačuva kraljevinu od pokušaja seleukidskih vladara da je vrate pod svoju vlast. I u početku imao je značajnog uspeha, pa je čak osvojio i mnoge okolne oblasti.
Ipak, kada je Seleuk II Kalikin krenuo je na istok sa velikom vojskom, Arsak je morao da beži sa svoje zemlje. Utočište je našao u plemenu Saka gde je pripremao novi napad. Nekoliko godina kasnije vratio se osvojivši svoje nekadašnje kraljevstvo, a zatim ga i ojačavši.
Mitradat I
Tri kralja posle Arsaka prihvatila su vazalni položaj u odnosu na državu Seleukida, ali već Mitradat I počinje borbu za potpunu nezavisnost. Čim je seo na tron, oko 171. godine, napao je Tapuriju i Traksijanu, a zatim i Mediju. Njemu u korist išle su smene na seleukidskom prestolu zbog kojih su napadi za zapada na Partiju bili ređi i on je to iskoristio najbolje što je mogao.
Osvajanje Medije omogućilo je Mitradatu da napadne i Mesopotamiju. Što je on i učinio. U julu 141. godine pre Hrista ušao je u Seleukiju, prestonicu Seleukida, proširivši svoju državu sve do reke Tigar.
Upadi Saka u Hirkaniju naterali su ga da ostavi vlast nad pokorenim teritorijama svojim bliskim zapovednicima, a zatim je pošao na istok da odbrani svoju zemlju. Ovaj trenutak iskoristio je seleukidski kralj Demetrije II Nikanor i napao parćansku armiju. Ipak, Mitradatovi zapovednici pokazali su da su sposobni i pobedili su Demetrija. I zarobili ga. Kao talac, na parćanskom dvoru morao je da provede deset godina.
U trenutku kada je Mitradat umro, najverovatnije 132, Partija je bila jedna bila jedna od svetskih sila. Imala je ogromnu teritoriju, jaku vojsku i kontrolisala je put svile što je donosilo veliku zaradu.
A. Ivanović
glas
|
