Najranijim poznatim umetničkim delima smatramo pećinske crteže nastale pre više od 30 000 godina. Ne znamo zašto su ti crteži nastali, te slike svakako nisu imale funkciju da oplemene ambijent u kom su pećinski ljudi živeli. Poznata pretpostavka da su ljudi slikali životinje kako bi obezbedili uspešniji ulov dovedena je u sumnju otkrićem da kosti ubijenih životinja koje su u pećinama otkrivene ne pripadaju onim vrstama koje su na zidovima naslikane. Nedavno sam odgledala dokumentarac How Art Made the World, i iznesena je teza da je daleko važnije pitanje kako su te slike nastale, od pitanja zašto. Naime, jezik vizuelnog izražavanja se uči jednako kao i jezik verbalnog izražavanja. Zvuči nam pomalo neverovatno, ali neko ko nikada nije video ni jednu sliku u svom životu, ne bi umeo da prepozna neki objekt na slici, ma koliko verno on bio predstavljen. Kako su onda naši preci uspeli da svet objektivne realnosti pretoče u piktoralni izraz, i to na tako zadivljujuć način? Odgovor je da nisu. Pretpostavlja se da nisu slikali ono što su videli svojim očima, već vizije, halucinacije koje su doživljavali u izuzetno mračnim predelima pećina. To objašnjava istovremeno prisustvo potpuno apstraktnih oblika, i tačaka uporedo sa figuralnim predstavama. Bilo kako bilo, dopada mi se ideja da je umetnost od samog svog početka bila izraz unutrašnjeg, a ne spoljašnjeg sveta umetnika.
I nakon tridesetak hiljada godina, ovo:
Umetnk je Aniš Kapor, jedan od najznačajnijih skulptora današnjice, a delo je izloženo na njegovoj samostalnoj izložbi koja je u toku u londonskoj Kraljevskoj umetničkoj galeriji. Istovremeno je izloženo i jedno delo u vidu veeelike gromade crvenog voska koja se kreće na šinama kroz galeriju, i kako je malo većih dimenzija od širine i visine vrata kroz koja prolazi, postepeno se smanjuje. Odnosno, jedva prolazi kroz ta vrata pa se ragastov sav zamaže voskom. Rečima umetnika, zgrada na neki način oblikuje vosak. I dok se ta gromada smanjuje, vosak ispaljen iz topa se akumulira, i na taj način se stvara "skulptura", postepeno i tiho, nasuprot agresivnom činu samog ispaljivanja.
I sad, taj vosak jasno asocira na krv, meso, neki drugi Kaporovi radovi u istom materijalu na kasapljenje, imamo i top ... aha, očigledna kritika nasilja i ratova, sunovrata i beznađa savremenog čoveka, američkog društva, Džordža Buša... A da li je? Kapor je poznat po stavu da uloga umetnosti nije ta da bude društveno angažovana. On kao pojedinac može imati, i ima, stav o mnogobrojnim aspektima društva u kome živi, ali kao umetnik nije u obavezi da te stavove kroz svoj rad iskaže, i ne želi da ih iskazuje. Umetničko delo po njemu mora biti autonomno i ekspresivno samo kao umetničko delo, a ne kao politički pamflet. I ja, doduše sa izvesnim naporom, ili žmirkajući na jedno oko, mogu ovaj njegov stav da prihvatim kada je u pitanju većina njegovih radova. On se zaista izražava putem likovnih elemenata - oblikom, svetlom, odnosom svetlog i tamnog, za skulpturu ne tako uobičajenom bojom, ali kod ovog topa, nešto jednostavno ne pije vodu. Umetnost? Izem ti umetnost ako je meni sve vreme u mislima - a kako oni misle da oribaju galeriju kada se izložba završi?
Da li je faktor dečijeg ushićenja prilikom ispaljivanja voska iz topa (ja ne vidim ništa drugo na prvi pogled) dovoljan da se ovo delo nađe u umetničkoj galeriji, ili kustosi imaju u rezervi čitav niz asocijacija i argumenata, spremno učitavanje u određeni kontekst koji obrazlaže da ovo ipak jeste umetnost? Na jednoj strani su umetnički kritičari, na drugoj često veoma zbunjeni posetioci, umetnost se, čini nam se, negde zagubila. Često se o modernoj umetnosti govori kao o kraju umetnosti. Ali mislim da se pretpostavljeni jaz između savremene umetnosti i dela klasičnih majstora (pa sad dokle klasika za koga seže), pogrešno percipira. Pitanje "Šta je umetnost?" ima jednaku težinu i u odnosu na Kapora i u odnosu na renesansu, barok, ili bilo koji drugi period prošlosti. Istorija umetnosti, najpozvanija da o umetničkim delima govori, kao nauka, sa metodološkog stanovišta, gotovo da ne postoji. Ili postoji taman onoliko koliko istoričara umetnosti ima na ovom svetu. Od svog nastanka ona nije sposobna da na ovo pitanje odgovori, i da definiše svoj predmet proučavanja. Prečesto se zaboravlja da je umetnost oduvek bila izraz određene ideologije. Larpurlartizam je prevara, nijedno delo nikada nije bilo samo sebi dovoljno, pogrešna je pretpostavka da postoje univerzalne kategorije na osnovu kojih se neko umetničko delo može vrednovati. I nije da nema autora koji su o umetnosti pisali sa stanovišta takve idealističke estetike, ali se sva ta pisanja svode se na prihvatanje društvenog konsenzusa šta je to što smatramo umetnošću. Kako se istorija umetnosti razvijala, tako se širio i njen predmet proučavanja, i došli smo tako do stadijuma kada je prihvatljivo reći da umetnost počinje tamo gde postoje umetničke namere. Pa opet, zbunjenost popsmatrača ostaje. Izvesna beskrupuloznost savremene umetničke scene, legitimnost umetničkog statusa stečena citiranjem ranijih radova, zauzimanjem filozofskog, političkog, bilo kakvog angažovanog stava, uz čest nedostatak istinske ideologije koja umetnika pokreće na stvaralaštvo, stvara nelagodan utisak već viđenog i sumnju da nije baš sve što se umetnošću prikazuje zaista umetnost, makar bili nesposobni da sam pojam jasno definišemo.
Vratimo se unazad, da li su pećinski crteži umetnička dela? Snaga ekspresije, verodostojnost izraza, harmonija kompozicije, bla, bla... da li su, zaista, na isti način na koji jednu sliku Rafaela doživljavamo kao umetničko delo? Da li za bilo koje delo možemo reći da je umetničko iz tog i tog razloga? Da li onda možemo reći da nije?
Odličan ti je ovaj tekst, postavlja prava pitanja. Asocirao me je na, ko li to beše, valjda Nelson Gudmen i njegovu sugestiju - treba da se pitamo ne samo šta je umetnost, već i kada je umetnost i za koga je. Drugim rečima, pećinsko slikarstvo, slike, predstave ili šta već mogu biti umetnost za modernog čoveka, tj. one ljude koji su ih otkrili, ali šta su one predstavljale za autentične stanovnike pećina, možemo samo da nagađamo.
Izvanredan post. Svojevremeno sam napisao neku vrstu recenzije jednom diplomcu koji se bavio komparativnom analizom savremene fotografije i pećinskih crteža, pa si me ovim tekstom na to podsetila. Probaću da to pronađem i uporedim mišljenja. Svakako hvala za sjajan tekst.
Citat:The appreciation of contemporary conceptual art, on the other hand, depends not on immediately recognizable skill, but on how the work is situated in today’s intellectual zeitgeist. That’s why looking through the history of conceptual art after Duchamp reminds me of paging through old New Yorker cartoons. Jokes about Cadillac tailfins and early fax machines were once amusing, and the same can be said of conceptual works like Piero Manzoni’s 1962 declaration that Earth was his art work, Joseph Kosuth’s 1965 “One and Three Chairs” (a chair, a photo of the chair and a definition of “chair”) or Mr. Hirst’s medicine cabinets. Future generations, no longer engaged by our art “concepts” and unable to divine any special skill or emotional expression in the work, may lose interest in it as a medium for financial speculation and relegate it to the realm of historical curiosity.
In this respect, I can’t help regarding medicine cabinets, vacuum cleaners and dead sharks as reckless investments. Somewhere out there in collectorland is the unlucky guy who will be the last one holding the vacuum cleaner, and wondering why.
Autor otvoreno staje na stranu tradicionalno shvaćene umetnosti, na stranu stvaranja u materijalu, nasuprot ready made objektima i konceptualnoj umetnosti. Sa stanovišta estetike, verovatno i ne može načiniti drugačiji izbor, ali sa stanovišta teorije umetnosti, to pitanje opredeljenja ostaje otvoreno. Mnogi teoretičari moderne umetnosti isticali su autorefleksivnost i ograničenost okvira konceptualne umetnosti, te je opravdano zapitati se nije li tom toku u umetnosti došao kraj. Problem je u tome što aktuelna umetnička praksa ne pruža odgovor na to pitanje, šta više, ne pruža ni najmanji dokaz da je pitanje legitimno postavljeno.
Dopuna: 12 Okt 2010 0:50
Da li ste se zapitali nekada na koji način umetnici danas prodaju svoje performanse? Više se ne kupuju fotografije ili video zapisi održanih performansa, danas se kupuje ... ideja!
Citat:At what point did acquiring performance art switch from owning objects associated with the actions, such as videos and photographs, to possessing the “idea” behind the piece? Berlin-based artist Tino Sehgal has evidently turned collecting criteria on their heads. He sells his performance art pieces by means of verbal transactions in the presence of a lawyer with no written contract. Instructions on how to re-enact his works are delivered literally by word-of-mouth, with collectors under strict orders never to photograph or video his “constructed situations”. Yet they sell in editions of four to six for $85,000 to $145,000 each, according to The Art Newspaper.
[...]
Meanwhile, in a landmark decision, a court in Düsseldorf recently ruled that the Museum Schloss Moyland in Germany does not have the right to display photographs taken by Manfred Tischer of a 1964 performance by Joseph Beuys (“The Silence of Marcel Duchamp is Overrated”). The court ruled in favour of VG Bild Kunst, an organisation that collects copyright payments for German artists and their estate representatives (in this instance, Beuys’ widow Eva). The museum is appealing against the decision.
[...]
It is significant, then, that Jeff Rabin of the New York-based advisory firm Artvest Partners highlights that “this area is so cutting-edge, we do not yet have any first-hand experience in the area for our clients”. But a foundation bearing Abramovic’s name set to open in a former theatre in Hudson, New York, by 2013 should transform the status of the genre. At the centre, she plans to commission marathon durational pieces, form an archive of her own and other artists’ works, create new productions and teach techniques to younger artists. Performance art, it appears, is set to underperform no more.
Naišla sam sada na tekst sa sličnom temom, u The New York Times, evo linka: 
