offline
- Nestor_2
- Građanin
- Pridružio: 31 Jan 2011
- Poruke: 78
- Gde živiš: Novi Beograd
|
- 18Ovo se svidja korisnicima: Vladimir, mcrule, Tamtitam, Isidora01, Gi-Gi, ThePhilosopher, Simke, Dusan, bluewortex, vasa.93, Levčanin, _Sale, 372, Bojan Marjanovic, iCho, Ričard, kaligraf i ja, Bane san
Registruj se da bi pohvalio/la poruku!
Napisano: 15 Jun 2012 18:17
UVOD U HERALDIKU
Heraldika se javila u jedanaestom veku, u vreme krstaških ratova (1096 - 1270), koji su imali jake i različite uticaje i posledice na zapadnu Evropu, a u ovoj temi je posebno začajno da je istočna kultura naročito uticala baš na ovu oblast, preko usmene i pismene literature i nove simbolike: krilati lavovi, zmajevi, džinovi, monstrumi, legendarne i mitološke figure koje su se našle u heraldici zapadne Evrope.
Ovaj istočni uticaj je u početku stvorio priličnu zbrku jer se pored postojećih simbola i figura, sa određenim heraldičkim značenjima, naglo pojavilo i mnogo novih simbola i figura sa novim značenjima ili su zamenjivali prethodne figure.
Zabeleženo je da je već kod drugog krstaškog pohoda (1147) francuski kralj Ludvig VII insistirao na sređivanju heraldičkih pravila koja su se postepeno regulisala, negde ranije, a negde kasnije. Ali se pouzdano zna da je nemački kralj Fridrih Barbarosa (1152 - 1190), kada je krenuo da osvaja sveta mesta (1189), imao uzorno sređena heraldička pravila, što se smatra za početak prave heraldike.
Vojna organizacija zapadne Evrope, naročito u periodu krstaških ratova, najviše je doprinela razvoju heraldike preko mnogobrojnih znakova, figura i simbola, koje su ustanovljavale vojne jedinice kako bi se razlikovale i raspoznavale, naročito u bitkama, kada je dolazilo do međusobnog mešanja krstaških i neprijateljskih vojnika.
Vojni turniri, koji su uvedeni između 1150. i 1160. godine, a smatra se da ih je uveo Fridrih Barbarosa, prvo u Nemačkoj (zatim su se raširili po celoj zapadnoj Evropi, gde su vitezovi prikazivali svoja junaštva i vojne veštine) bili su rasadnici heraldike. Učesnici su bili potpuno prekriveni oklopima tako da se nisu mogli prepoznati, pa je heraldičko obeležavanje imalo presudan uticaj. Naročito se ogledalo na štitovima, koji su predstavljali jedan od najvažnijih delova oružja. Figure na štitovima su lično obeležje viteza i protivnik nije imao pravo da ga prisvoji ili se bori za njega. Grbovi su sastavni deo oružja i odatle potiče njihov vojni karakter i poreklo.
Počeci heraldike su se u početku svodili samo na opisivanje grbova, zatim se pojavljuje značajan tekst o heraldici, koji je napisao Konrad fon Mure (oko 1240), a za prvog heraldičkog naučnika smatra se Bertolo de Sassoferrato (oko 1350). Prva heraldička pravila je ustanovio Clement Prinsault u triktatu od 1416, a pravila za sastavljanje elemenata u grbovima (blazoniranje) je ustanovio Claude-Francois Menestrier (oko 1650). Vreme do kraja XV veka se naziva Period žive heraldike sa strogom primenom heraldičkih pravila, a vreme od XVI do XIX veka Period mrtve heraldike gde se često odstupa od pravila ili se ustanovljavaju novi principi.
SIMBOLIZAM U HERALDICI
Izvestan broj poznavalaca heraldike ne nalazi nikakvu posebnu simboliku ili tajna značenja u moru grbova koji su nastali tokom ljudske istorije. Naime, oni smatraju da grb sa svim svojim pratećim elementima (kresta, venac, čuvari štita itd), ne predstavlja ništa drugo do onoga što je prvobitni nosilac i želeo da prikaže i pokaže. Nikakva tajna značenja ili poruke zakopane u plaštu ili prikazane na štitu, već samo ono što je bilo bitno za vlasnika grba ili amigera u tom trenutku.
S druge strane, mnogo je veći broj onih koji smatraju da je i heraldika poput drugih hermetičkih nauka, zapravo pravo vrelo simbola i tajnih značenja. Ovoj grupi naginjem i sam, jer smatram da je heraldika samim tim što je nauka koja proučava tj. dešifruje grbove, posvećena otkrivanju upravo onog nevidljivog aspekta koji nam izmiče dok posmatramo neku grbovnu predstavu. Jedno je ono što vidimo svojim fizičkim očima, tj. ono što grb želi da predstavi: neku ličnost i njegovu identifikaciju kroz dela i slike prikazane na grbu; a drugo je ono što nam taj grb govori kroz simboliku elemenata koji su upotrebljeni i prikazani u njemu. Tačno se zna, na primer, šta koja životinja ili zver koja je predstavljena u grbu inače znače, lav je očigledan simbol veličanstvenosti, dostojanstva, snage, pravde, vojne moći i neustrašivosti, on je neprijatelj kojeg se treba bojati, i u svojoj ulozi kralja životinja, primer zemaljske, tj. prolazne, suverenosti. Prema tome iluzorno je i pomisliti da bi neka osoba koja u sebi ne prepoznaje ove vrednosti i poželela da istakne ovakav simbol u svom grbu, jer ne zaboravimo da grb reprezentuje identitet armigera iako se iole pridržavamo heraldičkih pravila onda ovako nešto ne možemo prenebreći. Grb nije samo puka slika ili ukras, mada ga nažalost tako mnogi ljudi doživljavaju, već ima jedno mnogo dublje i, naravno, skriveno značenje. Svaki element istaknut u grbu je priča za sebe, kako je nastao, zašto je baš on upotrebljen, šta bi trebalo da asocira. Možda je baš ovo zadnje i odgovor na postavljenu temu, grb zaista ne treba da krije, već da pokazuje, to jest asocira na nešto što je bitno njegovom nosiocu, a što je, pak, možda poznato samo njemu i njegovim naslednicima, a to je upravo ono što grb treba da predstavlja - porodičnu istoriju i rodoslov. Nekada se osnovno značenje i zaboravi, bilo zbog toga što je grb nasdtao u davna vremena, ili je, pak, neki događaj uslovio da se tradicija prekine a simbolika zaboravi (kao što je bio običaj u našoj istoriji, mnoštvo događaja su onemogućavali kontinuitet tradicije i nesmetano prenošenje anegdota i porodičnih sećanja).
Heraldika je u svojoj sadašnjoj formi nastala početkom XII veka, ali mnogi njeni elementi i simboli su razvijeni još u drevno doba istorije ljudske civilizacije, njihovo poreklo seže u mitološko doba Egipćana, Grka, Rimljana, Kelta, Slovena i drugih starih kultura, bezbrojnih da bi smo ih ovde pomenuli. Zatim, tu dolaze u obzir i mnogobrojni simboli poreklom iz krstaških ratova i vojnog i civilnog života toga doba: trgovačke oznake, umetnički amblemi, predstave lova i poljoprivrede. Postoje simboli koji bi trebalo da poput svojevrsnih heraldičkih anagrama ili rebusa prikriju nosiočevo ime: riba (fish na engleskom) za Fišerove (Fisher) itd., to su tzv. conting/allusive arms - grbovi koji treba da aludiraju na nešto. Viteški turniri su uneli u heraldiku masu simbola i oznaka koje su se nosile u to doba veličanstvenih ceremonija i parada, a uspešno ratovanje je donelo mnoštvo dekoracije i insignija na grbove svojih nosilaca. Svako doba je dalo svoj doprinos razvoju heraldike ostavljajući prepoznatljiv pečat vremena na grbovima ljudi koji su živeli u tim periodima.
Simbolizam se čvrsto spleo sa istorijom i dnevnim životom naše rase u poslednjih osam vekova. Grbovi su bili uveliko u upotrebi mnogo ranije pre nego što su se prezimena ljudi ustalila i može se primetiti da su prezimena sama po sebi svojevrsni simboli, dok su prvobitna pisma i azbuke bila ništa drugo do sistemi utvrđenih simbola.
Sve simbole možemo podeliti u dve grupe:
a) Živi simboli, tj. živa bića (životinje, ptice, zveri i slično) prikazani u grbovima i
b) Neživi simboli, tj. predmeti i stvari, u koje spadaju: heraldičke boje i metali, heraldičke linije razdvajanja, osnovne i izvedene heraldičke figure, kao i razni drugi elementi, koji su nežive prirode.
Neki od tih simbola su:
Živi simboli
Lav - neustrašivost, dostojanstvo, kraljevska veličanstvenost;
Tigar - junaštvo i hrabrost u boju, neko čiji će bes biti smrtonosan ako se uznemiri;
Medved - neustrašivost u zaštiti potomstva;
Vuk - označava hrabre i tvrdoglave koji na kraju uspeju u svojim naporima, one koje je opasno izazivati;
Nosorog - veliki bes kada je izazvan;
Slon - hrabrost i snaga;
Leopard - divlji i neustrašivi ratnik;
Panter - kao što lav označava hrabrog čoveka, tako panter može da predstavlja prelepu ženu, koja je, iako neustrašiva, nežna i puna ljubavi za svoje potomstvo, i braniće ih do smrti;
Konj - spremnost za sve vrste podviga za kralja i otadžbinu;
Bik - junaštvo i velikodušnost;
Vepar - strašan borac kada je u poteri, koji prestaje da se bori tek kada smrt nastupi, pa se prema tome može smatrati prikladnim amblemom ratnika;
Koza - amblem vojnika koji osvaja pobedu pre primenom politike nego ratnih veština;
Jagnje - nežnost i trpljenje pod patnjom;
Ovan - autoritet;
Zečevi - neko ko uživa u mirnom i povučenom životu;
Veverica - povučeni život u prirodi;
Jež - štedljiv, oprezan čovek;
Dabar - vrednoća i istrajnost;
Lisica - neko ko će iskoristiti do krajnosti svoju pronicljivost, oštroumnost ili mudrost u svoju korist i odbranu;
Lovački pas (mastif, talbot) - hrabrost, budnost i vernost;
Mačka ili planinska Mačka (Puma) - sloboda, budnost, pronicljivost i hrabrost;
Kamila - poslušnost, strpljenje i neumorna upornost;
Pčela - dobro vođenje poslova;
Mrav - simbolizuje čoveka vrednog, mudrog i štedljivog;
Pauk - mudrost, rad i racionalnost u svim poslovima;
Skakavac - mudrost i plemenitost;
Dvoglavi Orao i Orao - označava čoveka od akcije, preokupiranog uzvišenim ciljevima i važnim poslovima, duhovitog, nadarenog, bistrog rasuđivanja i razboritog u dvosmislenim stvarima;
Soko - neko ko je uporan u ostvarenju svojih želja;
Sova - neko ko je budan i oštrog uma;
Paun - lepota i ponosno držanje;
Pelikan - posvećenost i požrtvanost;
Roda - amblem zahvalnog čoveka, deteta svojim roditeljima;
Labud - ljubitelj poezije i harmonije;
Petao - hrabrost, uvek spreman za boj, za borbu do smrti;
Golubica - ljubav i mir;
Gavran - neko ko je, nasledivši malo od svojih predaka, zahvaljujući proviđenju postao tvorac svoje sreće ili neko izdržljive prirode;
Delfin - milosrđe i nežna privrženost deci;
Kornjača - neranjivost na napade;
Jednorog - izuzetna hrabrost;
Grifon* - obuhvata skup osobina izuzetnog vojnika čija je velikodušnost takve prirode da izaziva mnoge opasnosti, pa čak i samu smrt, samo da ne dopadne zarobljeništva;
Zmaj - nemilosrdni branilac blaga;
Sfinga - sveznanje i tajnovitost;
Pegaz** - naglašena aktivnost i energija uma koja može doneti slavu;
Sirena - elokvencija;
Kentaur*** - za one koji su najbolji u svom domenu;
Feniks - uskrsnuće;
Jelen - politika, mir i harmonija;
Ljudska glava - čast;
Ruka - vera, iskrenost i pravednost;
Noga - snaga, stabilnost i brzina;
Lobanja - smrtnost;
Oko, oči - dalekovidost (posebno se odnosi na ljude u vlasti;
* Mitska životinja nastala u starom Vavilonu, glava orla, telo lava, krila i rep zmaja.
** Mitska životinja, nastala u staroj Grčkoj, krilati konj, poznat kao simbol pesničke inspiracije.
*** Mitska životinja, nastala u staroj Grčkoj, glava i torzo čoveka, a telo i udovi konja.
Neživi simboli:
Boje i metali
Crna (Sable****) - postojanost, ponekad i tugu, bol;
Plava (Azure) - vernost i istinu;
Crvena (Gules) - vojnička hrabrost i velikodušnost;
Zelena (Vert) - nada, radost i ponekad vernost u ljubavi;
Purpurna - kraljevska veličanstvenost, suverenost i pravda;
Boja kestena (Tenne) - ambicija;
Boja krvi (Sanguine) - pobednik u boju;
Zlato (Or) - darežljivost;
Srebro (Argent) - mir i spokoj;
Heraldičke linije razdvajanja
Nebulee - voda ili more;
Engrailed - zemlja ili Zemlja;
Indented - vatra;
Dancette - voda;
Ragulee - teškoće koje su savladane;
Embattled - vatra ili zidovi utvrđenja ili grada;
Heraldičke figure
Glava štita - vlast i autoritet;
Krst - zaštita;
Pojas - vojnički kaiš ili počast;
Privez - odbrana i zaštita itd.
**** Izrazi u zagradama označavaju heraldička imena boja i metala, na staro-francuskom.
Dopuna: 16 Jun 2012 19:48
BEOGRADSKI GRBOVNIK II
Jedan od najstarijih i sigurno najlepših ilirskih grbovnika koji se čuva u Muzeju primenjene umetnosti u Beogradu, na 158 strana sadrži grbove naslikane bojom i zlatom uz latinične legende, na papiru koji je, sudeći prema vodenom žigu, proizveden između 1574. i 1603. godine
Pojam ilirske heraldike vezuje se za grupu grbovnika, koji su se pojavili krajem 16. veka. Beogradski grbovnik II je nastao između 1600. i 1620. godine i spada među najstarije, a sigurno i među najlepše ilirske grbovnike. Rukopis je 1936. godine kupio, preko bečkog antikvarijata Giehofer und Rauchburg, tadašnji jugoslovenski konzul u Gracu. Muzej primenjene umetnosti u Beogradu otkupio je grbovnik 1963. godine gde se i danas čuva.
Slovinski pokret
Poslednje decenije 16. veka bile su vreme kada su se u hrišćanskoj Evropi, prerano i neopravdano, probudile nade u potpuni slom Otomanskog carstva i obnavljanje hrišćanske Evrope. Godine kiparskog rata, u kome je kod Lepanta (1571) skršena moć turskih pomoćnih snaga, nemirne decenije priprema i koškanja kao i sam dugi rat između Austrije i Turske (1593 - 1606), bile su ispunjene grozničavim nastojanjem Rimske kurije i katoličkih sila, posebno Austrije i Španije, da okupe veliki hrišćanski savez protiv nevernika.
 Grb Nemanjića
U ovim novim krstaškim planovima, porobljeni narodi Balkana imali su važnu ulogu, pošto se računalo sa njihovom sposobnošću da iznutra, ustancima, razore Tursku.
Pozornica dugih i krvavih sukoba Austrije i Turske upravo je bila jugoistočna Evropa, a balkanski narodi, u prvom redu Srbi - koje nije bilo teško podbuniti protiv Turaka - bili su nosioci nezahvalne, teške i tragične uloge onih koji treba da se bore i ginu. Rimska kurija je, s jedne strane podsticala oslobodilačke pokrete na Balkanu, obećavala pomoć i uticala na katoličke vladare, najviše na Habsburgovce, da pomognu, vojno i novčano, svaki ustanak protiv Turske.
S druge strane, među učenijim ljudima - uglavnom sveštenim licima - Dalmacije, Dubrovnika i Boke Kotorske, počeo je da se razvija duhovni i politički slovinski pokret. Iako nastao u duhovnom krilu katoličke crkve, ovaj pokret je svoju istorijsku osnovu našao u srpskoj i bosanskoj srednjovekovnoj državnosti, naročito u moćnom Dušanovom carstvu i epskoj tradiciji o srpskim velmožama, junacima, slavi i bogatstvu, koje je nekada predstavljalo slovenski svet.
U vreme rastućeg protestantizma i još uvek jakog Osmanskog carstva, Rimskoj kuriji je bila dobrodošla ideja o slovenskom jedinstvu i jakom frontu protiv Turske, u kome bi, osim pobunjenih balkanskih naroda, učestvovale i Poljska i Rusija. Zaverenici, emisari, poverenici, profesionalni agenti, uhode i avanturisti, putovali su u to vreme često od evropskih dvorova do Balkana pripremajući ustanak porobljenog življa. Uglavnom iskreno prožete slovenskim rodoljubljem, pojavile su se istorijske konstrukcije koje su dokazivale jedinstvo Ilira i Slovena, otkrivale navodno slovensko poreklo slavnih ličnosti (Aleksandar Veliki, Justinijan), ili jednostavno govorile o izgubljenom sjaju i veličini slovenskog kraljevstva, koje bi se ponovo moglo obnoviti. Ličnosti kao Jakov Lukarević, Mavro Orbini ili Ivan Tomko Mrnavić (koji se izdavao za potomka Mrnjavčevića) mešale su želje i stvarnost, tradiciju i istoriju, političke i lične ciljeve, proračunatost i rodoljubivu zanesenost u jedinstveni amalgam slovenskih ideja 16. i 17. veka.
Prevara don Pedra
U takvom duhovnom i političkom okruženju nastala je ilirska heraldika, iako bi termin slovinska heraldika bio prikladniji. Njeni počeci vezuju se za Petra Ohmućevića - Grgurića, sitnog plemića iz okoline slanog kod Dubrovnika. Petar ili Don Pedro, sin pomorca i trgovca žitom, proslavio se u španskoj mornarici i dogurao do ranga admirala. Napulj, gde je služio u španskoj floti, bio je centar podsticanja oslobodilačkih pokreta na Balkanu i mesto sticanja mnogih slovinskih ideja. Don Pedro je, međutim, imao jedan nerešen problem. Njegovo sumnjivo plemstvo nisu priznavali ni u Dubrovniku, a kamoli oholi španski plemići i vicekralj u Napulju. Kao španskom admiralu, njemu je bilo stalo da pokaže staro i razgranato otmeno plemenito poreklo. Osam Quartieri (četiri pradede i četiri prababe) plemstva, i to čisto katoličkog, bilo je uslov za ulazak nekih od velikih španskih viteških redova. Pošto nije mogao da pribavi autentične dokaze, Ohmućević je Špance počeo da snabdeva prvo usmenim svedočanstvima o svom plemenitom poreklu, a zatim fiktivnim rodoslovima i dokumentima. U devetoj deceniji 16. veka prikupio je veći broj povelja, rodoslova, grbova i 1594. od Kraljevskog saveta u Napulju konačno dobio dekret o svom plemstvu i potvrdu lažnih povelja. Godine 1595., kao kruna njegovih dokaza, pojavio se grbovnik sa preko 150 grbova koji dokazuju slavu i moć nekadašnjeg Dušanovog carstva, ali i staro i plemenito poreklo Don Pedra, njegovih rodjaka i predaka. Original ovog grbovnika danas je izgubljen a smatra se da je mogao nastati još pre 1595. kada se pojavljuje za sada najstariji prepis grbovnika, poznat kao grbovnikm Korenića - Neorića.
 Grb Srpskog carstva
Sadržaj grbovnika je neobičan, ali savršeno odražava svu isprepletanost individualnih i porodičnih motiva Ohmućevića sa političkim i duhovnim tendencijama slovinskog pokreta. Sastavljaču Ohmućevićevog grbovnika kao obrazac su poslužili tada evropski, zbornici grbova, prvenstveno Wappebuchlein Virgila Solisa iz 1555. godine. Grbovi su bili stilizovani, ne po modi 16. veka, već u stilu grbovnika 14. veka, što svedoči o brižljivo izvedenom falsifikatu. Na to ukazuje i sama naslovna strana: Rodoslovi navišćenih i svetih otaca i vlastiti bilegovi zemalja i svitlih mih plemena cesarstava Ilirskoga... Knjigu je navodno 1330. godine sastavio Stanislav Rubčić, ban cimerja gospodina cara Stipana Nemanjića, a pronađena je među starim knjigama librarije mostirovi Svete Gore reda slavnog Bazilija. Tekst na naslovnoj strani dat je i na latinskom, a po strukturi takođe podseća na onaj sa naslovne strane Solisovog zbornika. Prema tome, autor grbovnika je tobože Stanislav Rubčić, ban cimerja (titula izmišljena po ugledu na glavne herolde: ex-insigniuranum, king of arms itd.) cara Dušana, a knjiga je prevedena sa ilirskog originala koji je nađen na Svetoj Gori u manastiru misterioznog reda Svetog Vasilija.
Porodični grbovi
Ostalo je sačuvano desetak kopija Ohmučevićevog originala, a Beogradski grbovnik II, izdvaja se među njima, osim lepotom, time što su tekstovi dati isključivo na latinskom. U sadržaj Beogradskog grbovnika II nalaze se: Sv. Jeronim i lav, Sv. Stefan i car Ilirije, Bogorodica (u polumesecu), papa Grgur Veliki, grbovi cara Stefana Nemanjića, Makedonije, Ilirije, Bosne, Dalmacije, Hrvatske, Slavonije, Bugarske, Srbije, Raške. Potom, primorske i humske zemlje, kao grbovi kralja Stefana Uroša, Kotromanića i Nemanjića.
 Grb Orlovića
Takođe tu su i grbovi porodica: Mrnjavčević, Tvrtković, Hrebeljanović, Branković, Hrstić, Kastriotić, Crnojević, Balšić, Kosačić, Hrvojević, Jablanić, Šimraković, Ohmučavić-Grgurić, Burmazović, Kovačić, Kostanjić, Kačić, Vojinović, Zvijezdić, Vladimirović, Zlatonosić, Bogašinović-Dobrašinović, Kopijević, Dukađinović, Tasovčić, Zoranović, Čihorić, Novaković, Rađelović, Žarković, Bilošević, Bosnić, Bisaljić,Matejković, Grušković, Resičić, Diknić, Oblačić, Sojmirović, Sladojević, Kopčić, Dražojević, Gojković, Rubčić, Morovlašić, Miljenović, Diničić, Margitić, Ljubetić, Sagrijelović, Grubačević, Ljubibratić, Predojević, Šestokrilović, Svilojević, Sitničić, Režierević, Sokolović, Čihorić-Neorić, Cetinić, Županović, Vukolić, Vlašić, Grubešević, Gradanović, Glavić, Tomanović, Šantić, Ždralović, Didlović, Krajčinović, Klešić, Đendisaljić, Krešić, Mehlinić, Kukrečić, Tihčinović, Tarcarović, Hrabrenović, Mirilović, Bjelavić, Klupković, Debeljić, Jamometović, Šić (Šišić), Deskojević, Alaupović, Ugrinović, Stanković, Sestričić, Smokronović, Kutlović, Parmežanić, Halenić, Brzojević, Branilović, Vilić, Tolišić, Vuković, Teševčić, Vojković-Palikuća, Martinušević, Knezović, Pokrajčić, Kružičević, Bačić, Hvaoković, Bibić, Masnović, Euzebiović, Mokrović, Pikjelomenović, Čubretić, Kobilović, Željiković, Kosović, Prelasović, Kragujević, Bogopanković, Ljubković, Sudić, Ursinić, Krasojević, Rajković, Orlović, Šubić, Marulović, Divojević, Senčević, Musijević, Nimičić, Frankopanović, Benović, Bjeloperjević, Alinić, Jakšić, Jugović, Jagrotalić, Mihielović.
Izbor porodica govori dosta o motivima, istorijskom i duhovnom okruženju, kao i o vremenu nastanka grbovnika. Tu su srpske kraljevske porodice (Nemanjići, Mrnjavčevići, Kotromanići, Tvrtkovići), velikaške porodice čija su imena u 16. i 17. veku bila zapamćena i poznata (Brankovići, Crnojevići, Balšići, Kosače), sitniji plemići i bratstva dalmatinskog zaleđa i Bosne (u znatnoj meri je zastupljeno humsko i poljičko plemstvo), kao i junaci narodnih pesama, čiji je istorijski identitet sumnjiv ili nepostojeći (Kobilić, Jugović, Oblačić). Ohmućevićev grb je na istaknutom mestu, odmah posle najvećeg plemstva, a u grbovnicima su na uglednim mestima grbovi njegovih rođaka i predaka. Neke od porodica iz grbovnika bile su dobro poznate u slovinskim krugovima, s obe strane Jadrana, a pojedini Ohmućevićevi rođaci, čiji su grbovi istaknuti, bili su živo uključeni u pripreme balkanskog ustanka protiv Turaka i obnovu ideje slovinskog kraljevstva.
Starinsko plemstvo
Nije isključeno da su se Ohmućevići, kao i druge porodice iz kruga njihovih duhovnih i političkih istomišljenika, nadali dobitku poseda na Balkanu. Zaista, ko bi u podeli oslobođenih oblasti - i po proterivanju Turaka - imao više osnova da potražuje zemlju, od pravih baštenika kojima su starinsko plemstvo i nasledna prava priznavali čak španski dvor i Rimska kurija?
Nije slučajno Don Pedro u svim poveljama i rodoslovima isticao da poreklo vodi od ćesara Hrelje, Dušanovog velmože (zapamćenog u narodnoj tradiciji kao Relja Krilati), navodeći uz to sve svoje teritorijalne pretenzije koje mu po naslednom pravu pripadaju (grad i zemlju Kostur u Makedoniji, kao i gradove Florin, Novigrad, Prilep, grad Tuhelj u Bosni, Smucku župu i druge poznate i nepoznate posede). Ugledno mesto, i visoki položaj u vojsci koja bi oslobodila porobljeni Balkan, samo bi osnažili takve pretenzije. Nije teško zamisliti Petra Grgurića-Ohmućevića iz Slanog - koji je sopstvenim zalaganjem postao Don Pedro, gordi plemić, španski admiral, vitez reda sv. Jakova - kako sanjari o proterivanju Turaka i o danu kada će kao zapovednik pobedničke vojske, osloboditi svoju zemlju. Ovakve smele i ambiciozne snove sigurno su imali Ohmućevićev sestrić Đorđe Dolisti-Tasovčić, španski pomorski kapetan, vitez toskanskog reda sv. Stefana i jedan od stožera slovinskog političkog pokreta u Napulju, ili kaluđer Damnjan Ljubibratić, poverenik srpskog patrijarha Jovana i ličnost za vezu sa Napuljskim zaverenicima.
Ličnim i političkim ambicijama ovakvih pojedinaca i porodica upravo možemo zahvaliti za veći broj prepisa Ohmućevićevog grbovnika, od kojih su neki nastali kratko vreme posle originala. Neki grbovnici, nastali su kasnije, za potrebe drugih članova porodice Ohmućević, neki opet da bi proslavili kakvu drugu porodicu. Takav je slučaj i sa Beogradskim grbovnikom II, verovatno nastalim za, danas neznane, potrebe porodice Ohmućević ili neke druge porodice iz grbovnika. Od kraja 16. veka Ohmućevićev grbovnik je često precrtavan, menjan, skraćivan i dopunjavan. Osim Beogradskog grbovnika II, danas su poznati grbovnici iz 17., 18., pa i 19. veka zasnovani na Ohmućevićevom zborniku, koji su precrtavali i preštampavali u knjigama važnim za nacionalno buđenje, kao što je Stematografija Hristifora Žefarovića, koja je presudno uticala na nacionalni, duhovni i politički pokret srpskih ustanika početkom 19. veka.
Poređenje ilirskih grbovnika sa autentičnim arheološkim, ofragističkim i numizmatičkim srednjovekovnim izvorima pokazuje da ovi grbovnici sadrže dosta autentičnih heraldičkih elemenata. Ipak mnogi grbovi u njima su u potpunosti ili, bar delimično, izmišljeni. Moglo bi se zaključiti da je autor Ohmućevićevog grbovnika poznavao dosta autentičnih grbova, a da je ono što mu je nedostajalo izmišljao, dopunjavao i menjao prema sopstvenom nahođenju. U svakom slučaju ilirski grbovnici su neizbežan, a često i jedini izvor za rekonstrukciju pojedinih grbova. Njihova je vrednost što sadrže boje, koje se ne mogu rekonstruisati na osnovu novca, pečata, reljefa i drugih spomenika. Ilirska heraldika je sačuvala, uobličila i standardizovala srednjevekovnu heraldičku građu, oblikujući grbove i pohranjujući ih u grbovnike, kao retke i dragocene biljke u herbarijume za naredna pokoljenja.
Dopuna: 17 Jun 2012 18:03
TASOVČIĆEV GRBOVNIK
Tasovčićev grbovnik je do skoro u nauci bio potpuno nepoznat. Čuva se u Muzeju primenjene umetnosti u Beogradu. Muzej ga je 1986. preko antikvarnice Orfelin, otkupio od naslednika čuvenog kolekcionara Joce Vujića (1863-1934) iz Sente. Na prvoj strani je i pečat Vujićeve biblioteke. Na koricama i na prvoj strani grbovnika ima još zanimljivih podataka o istoriji ovog rukopisa. Na unutarnjoj strani korica prilepljen je ex libris listić, s grbom i imenom prethodnog vlasnika, Gustava Emiha od Emke u Mađarskoj (Gustav emich de Emőke). Na prvoj strani su tri rukopisne zabeleške na holandskom koje otkrivaju još ponešto o istoriji ovog heraldičkog zbornika. U prvoj belešci, nepoznati holandski vlasnik (ako to nije bio sam Emih, što je malo verovatno) saopštava da je grbovnik za njega kupio izvesni P. Bek (P. Beck) u Enhejzenu (Enckhuitzen) 1849. godine, za 1,13 guldena. U drugoj belešci, istim rukopisom, sumarno se opisuje grbovnik, a napominje se i da mesta pisana olovkom, tu i tamo, potiču s kraja XVII ili početka XVIII stoljeća (što je, kako ćemo videti, pogrešna datacija). U trećoj zabelešci vlasnik priznaje da mu ni nakon više od deset godina nije jasno kakav je grbovnik u pitanju. Zna se, prema tome, da je grbovnik kupljen 1849. u Enkhejzenu u Holandiji, i da ga je vlasnik (koji piše na holandskom) posedovao više od deset godina. Potom se, posle 1867 - sudeći po grbu na ex libris - pojavljuje u biblioteci Gustava Emiha od Emke u Mađarskoj, da bi konačno stigao u Vujićevu zbirku u Senti. Prava iznenađenja, međutim, nalaze se između usjajenih kožnih korica ovog heraldičkog zbornika.
 Grb Kotromanića
Grbovnik je crtan na hartiji formata 23x19 cm i ukoričen u svetlu kožu. Sadrži 173 lista, a od toga su prvih sedam i poslednjih šest nepaginirani. Paginacija počinje sa listom 3, arapskim brojevima u gornjem desnom uglu. Analiza vodenih žigova pokazuje dve vrste papira: prvih sedam i poslednjih šest listova nešto su deblji, s grbom Bazela, ljiljanovom krunom i inicijalima NCH / M, ostali listovi, na kojima su crtani grbovi su tanji, s ljiljanovom krunom, grozdom i inicijalima AF. Obe vrste papira datirane su u razdoblje 1595-1615.
Grbovi su crtani samo na desnoj strani, uglavnom olovkom, a neki su preko olovke iscrtani sepija tušem. Samo je na grbovima Kotromanića, Nemanjića i Vojinovića delimično započeto bojenje vodenom bojom, ali čak ni to nije završeno. Umetnik je bio veoma vešt crtač i, za heraldičku umetnost, velika je šteta što posao nije priveo kraju. Ova okolnost, međutim, ima i svoju dobru stranu jer nam otkriva poreklo samog autora. Umetnik je, naime, olovkom sebi označavao šifre boja za kasnije islikavanje grbovnika, i te zabeleške bi posle bojenja sigurno bile izbrisane. Uglavnom su to samo slovne skraćenice, ali ponegde je napisana i cela reč, i to pisanom goticom, na holandskom XVI / XVII veka!
 Grb Nemanjića
Sadržaj grbovnika je u potpunosti istovetan sa hipotetičkim rekonstruisanim Ohmučevićevićevim originalom. Jedino na početku nedostaje naslovna strana, sadržaj, kao i prve dve slike: Sv. Jeronim i lav i sv. Stefan i car Ilirije. Kao što je rečeno, rukopis počinje od lista br. 3 na kom je Bogorodica u polumesecu. Odsustvo naslovne slike i sadržaja još se i može razumeti. Holandski umetnik bio je zadužen za crtanje, a pisanje teksta, pogotovo na njemu čudnom ilirskom jeziku, ostavio je nekom drugom. Otud onih sedam praznih listova na početku: taman dovoljno za naslov i sadržaje ćirilicom i latinicom, kao i za dve slike koje nedostaju. Ni u samom grbovniku umetnik nije pisao imena, niti je iscrtavao kartuše. I ovo je logično: prvo se napiše tekst, a onda se crtaju kartuše, kako ne bi bile tesne ili prevelike. Jedino su nejasni motivi zbog kojih nije naslikao sv. Jeronima i sv. Stefana. Možda je, jednostavno, te složenije kompozicije ostavio za kraj? Od lista br. 3 nižu se slike i grbovi uobičajnim redosledom: papa Grgur (4), grb cara Dušana s ordenom sv. Stefana (5), zemaljski grbovi (6-15), grb kralja Uroša (16), Kotromanići (17), Nemanjići (18) itd.. sve do Jagrosalića na listu 157. Grb Cetinjanića je na svom mestu (78) i to neobično stilizovan (kao i u Londonskom grbovniku), s repom i orlovim čaporcima koji izviruju iza štita. U grbovniku su ipak, gotovo na svakoj strani - u dnu, levo - napisana prezimena vlasnika grbova (uglavnom ćirilicom, a na više mesta ćirilicom i latinicom). S obzirom na to da je u pitanju moderna srpska ortografija, možemo pretpostaviti da je ove legende pisao sam Joca Vujić, ili neko u njegovoj biblioteci. Prilikom identifikacije porodica, kao i u pisanju samih prezimena ima nekih grešaka.
 Grb Tasovčića
Na poslednja dva paginirana lista (158 i 159) nalazi se heraldička poslastica. Tu su grbovi koji otkrivaju identitet naručioca grbovnika i vreme nastanka zbornika. Na listu 158 nacrtan je kompozitni grb s tri šlema, čelenkom i lambrekinima. Štit je kvadriran, a u prvom kvartiru je grb Tasovčića, u drugom Ohmučevića, u trećem Čihorića, a u četvrtom Bogašinovića-Dobrašinovića, svi poznati iz ilirskih grbovnika. U sredini je unutrašnji štit u obliku lozanža (romba, što je oznaka ženskih grbova), sa grbom Balšića. Čelenke su posebno raskošne: na srednjoj je medved s perjanicom, koji u šapama drži slomljeni mač (s balčakom u obliku ocila!). Medved je inače prikazan u grbu Tasovčića kao i u njihovoj čelenci, ali bez slomljenog mača. Heraldička desna čelenka (s posmatračeve leve strane) predstavlja očigledno Ohmučeviće: crno-zlatna krila - na desnom je grana, dok je, za ovu priliku, na levom grb Balšića u lozanžu. Između krila je kula, a na njoj ždral koji drži kamen i tako simbolizuje budnost. Na levoj čelenci je krunisani orao iz grba Čihorića. Jednostavnim heraldičkim čitanjem rasporeda kvartira grba dolazi se do zaključka da je grb pripadao armigeru kome je deda s očeve strane bio Tasovčić, baba Čihorić, a s majčine strane deda Ohmučević, a baba Bogašinović Dobrašinović. To bi mogli biti samo sestrići don Pedra Ohmučevića: Đorđe, Stefan i fra Nikola Tasovčić. Njihov otac je bio Nikola Dolište Tasovčić, a majka Rada Ohmučević (ćerka Ivelja Ohmučevića i Jelene Bogašinović). Interesantno je da čitanjem grba saznajemo da je majka Nikole Dolište Tasovčića bila od Čihorića. Grb Balšića u lozanžu, u središtu štita, označava geneološku pretenziju na jednu od najčuvenijih tobožnjih pramajki Tasovčića i Ohmučevića: Vidosavu Balšić - navodnu ženu mitskog rodonačelnika Ohmučevića - Relje od Kostura.
Najmanje je verovatno da je vlasnik grba s lista 158 bio fra Nikola. Pre će biti da je to jedan od mlađe braće, istaknutih i proslavljenih španskih pomoraca. Đorđe Dolište Tasovčić bio je, kao i njegov ujak don Pedro, španski kapetan, kasnije i admiral, a još osamdesetih godina XVI veka tražio je potvrdu svojih plemićkih zvanja i poseda, što mu je bilo i priznato. Početkom XVII veka bio je vrlo aktivan u antiturskoj delatnosti napuljskog dvora; vitez reda svetog Jakova postao je 1623, a umro je 1625. Đorđe je još pre 1584. bio primljen u red toskanskih vitezova sv. Stefana, a tog znaka na ovom grbu nema. Ostaje, prema tome, Stefan Dolište Tasovčić - najčuveniji don Pedrov sestrić. Stefan je, kao kapetan broda Blagovesti, u sastavu Levantske eskadrile, učestvovao u pohodu španske armade protiv Engleske 1588. Njegov, u borbama teško oštećen brod bio je jedan od onih koji su nazad u Španiju plovili dužim i težim putem oko Britanije i koji su se pod olujnim vetrovima Atlantika razbijali o irsko stenje. Stefan je, međutim, preživio i kasnije je i sam postao španski admiral i vitez reda sv. Jakova. Još iste godine, međutim, nesrećno je skončao u brodolomu kod azorskog ostrva Tersiera. Može se, dakle, s dosta osnova pretpostaviti da je grb na 158. listu upravo Stefanov, i to iz vremena pre nego što je postao vitez reda sv. Jakova. Ako se uzme u obzir da je njegov lični grb na istaknutom mestu u grbovniku, odmah posle redovnog sadržaja, opravdan je zaključak da je grbovnik i rađen za Stefana Dolište Tasovčića, pa ovom zborniku pristaje ime, naziv Tasovčićev grbovnik. U svetlu isprepletanih špansko-holandskih odnosa u XVI veku, nije nimalo neobično da je grbovnik radio jedan holandski umetnik za istaknutog španskog pomorskog kapetana, kao ni to da je rukopis kupljen u poznatom pomorskom gradiću Enhejzenu.
 Grb don Pedra Ohmučevića
Grb na 159. listu još je zanimljiviji: ima takođe tri šlema, razbokorele čelenke i bogate lambrekine. Sam štit je kvadriran: u prvom kvartiru je grb Ohmučevića, u drugom Bogašinovića-Dobrašinovića, u trećem Čihorića, a u četvrtom Kostanjića. Unutrašnji štit je rascepljen: desno je predstavljena tvrđava sa tri kule, a levo grb Balšića. Tvrđava s kulama prilično je zagonetna, ali se može pretpostaviti da je to grb mitskog rodonačelnika Ohmučevića, Relje od Kastorije, što bi objasnilo pojavu ovog motiva u središnjem grbu uz Balšića, kao i u čelenci. Tvrđava s tri kule, naravno, poznati je grb Pavlovića-Jablanića, ali je u ilirskoj heraldici ona zlatna na crvenom polju, uz tri zlatna ljiljana (a u čelenci crvena). U čelenci grba Stefana Tasovčića na listu 158 - sudeći po zabeleškama holandskog crtača - tvrđava je crna, dok je u grbu na listu 159 ona ljubičasta (violet), kako na čelenci tako i u unutrašnjem štitu, a u sva tri slučaja je bez krinova, pa je jasno da to nije grb Jablanića. Zanimljivo je da je čelenka sa tvrđavom i ždralovi prikazana i na jednom zagonetnom drvenom pečatu Ohmučevića koji je još 1904. objavio Vid Vuletić Vukasović. U središnjoj čelenci grba na listu 159 raširila su se zlatno-crna krila sa grbom Ohmučevića: na desnom je okresana grana, a na levom grb Balšića u lozanžu. Između krila je spomenuta tvrđava sa tri kule iznad koje stoji ždral sa kamenom. Desna čelenka je krunisani polulav iz grba Bogašinovića-Dobrašinovića, a leva - jednorog iz grba Kostanjića. Ispod štita izviruju kraci karakterističnog crvenog krsta, ordena svetog Jakova (Santiago de la Espada). Koji je to nosilac ordena sv. Jakova imao sa očeve strane dedu Ohmučevića i babu od Čihorića, a sa majčine dedu Bogašinovića-Dobrašinovića i babu od Kostanjića? Ovu zagonetku je lako rešiti. To je mogao biti samo don Pedro Ohmučević lično i niko drugi! Otac mu je bio Ivelja Ohmučević (od Ivana Ohmučevića i Rade Čihorić), a majka Jelena Bogašinović (Od Nikole Bogašinovića i Marine Kostanjić). Orden sv. Jakova don Pedro je dobio 2. marta 1596. To je ujedno i terminus post quem za nastanak Tasovčićevog grbovnika. Kao što je rečeno, moglo bi se pretpostaviti da je Tasovčićev grbovnik nastao još za vreme don Pedrovog života, znači između marta 1596. i 1599, dakle pre nego što je Stefan Dolište Tasovčić postao admiral. Vreme nastanka hartije ide u prilog ovakvom datiranju. Ako je ipak Đorđe bio naručilac grbovnika, onda je rukopis nastao između 1596. i 1623, s tim što vodeni znaci ukazuju na poslednje godine XVI i prvu deceniju XVII veka.
Grb na listu 159 veoma je značajan, ne samo zbog toga što se konačno upoznajemo sa ličnim zanimanjem Petra Ohmučevića, ključne ličnosti ilirske heraldike, već i zato što nam otkriva najstariji sloj ilirskih grbovnika. Naime, može se osnovano zaključiti da je Tasovčićev grbovnik dobrim delom rađen prema don Pedrovom izgubljenom portografu. Što je prirodnije nego da sestrić, saborac i naslednik, koristi ujakov zbornik kao heraldički izvor?
Okolnosti nastanka Tasovčićevog grbovnika ipak nisu sasvim jasne. Ovu, ionako zamršenu, priču dodatno komplikuju najnoviji podaci o malo poznatom Berlinskom grbovniku: na poslednja dva lista (158 i 159) tog heraldičkog zbornika šepure se, u punom sjaju i boji, grbovi Tasovčića i don Pedra Ohmućevića, do u detalj istovetni s onim iz Tasovčićevog zbornika!
Koreni Srpske heraldike:
mycity.rs/must-login.png
Dopuna: 18 Jun 2012 14:42
Grbovi Srpskih srednjevekovnih vladarskih porodica dati po azbučnom redu uz kratak opis:
Alaupović
U Vukoslavićevom grbovniku iz 1700. godine (čuva se kod porodice Boreli u Beogradu) nalazi se popis nekih plemićkih porodica iz Bosne koje su doživele 1463., ali su i nadalje ostale u Bosni. Među njima spominje se porodica Alaupovića. Prema tome Alaupovići su staro bosansko plemstvo. U poveljama bana Stefana II Kotromanića iz godine 1331. spominje se čelnik Hlap iz Usore. Njegov sin Pribislav Člaponik se spominje na povelji istog bana godine 1345. (Glasnik Zemaljskog muzeja 1906. stranica 437.). Da li su oni članovi porodice Alaupovića?
Bakić
U selu Donji Bakići kod Olova nalazi se veliki spomenik na kome se vidi štit sa vučjom glavom. (Glasnik Zemaljskog muzeja 1889. strana 74).
Balšić
Osnivač dinastije Balšića, zetski vlastelin, Balša I, živeo je u 13. veku. Slavu porodice Balšića proneli su Balšini sinovi: Stracimir, Đuro I i Balša II. Spominju se u dokumentima iz 1360. godine, kao gospodari Zete i severne Albanije. Bili su složni i proširili su svoju vlast prema severu i zauzeli su Prizren (1372.) i prema Dubrovniku. S njihovom smrću prestaje moć Balšića. Stracimirov sin, Đuro II, nije bio u stanju da očuva baštinu, jer je imao snažne protivnike: Turke, koji su se nakon pobede na reci Marici 1371. snažno učvrstili na Balkanu i Mlečane, koji su želeli zagospodariti na jugo - istočnim obalama Jadranskog mora. Slabost Đure I koriste Crnojevići, gospodari Crne Gore i bosanski ban Tvrtko I, koji preuzima Konavle. Đuro Balšić je umro 1378. Bio je zet srpskog kralja Vukašina. Njegov naslednik Balša III, vodi bezuspešne borbe s Turcima. Poginuo je u borbi protiv Turaka 13.09.1385. S njim izumire dinastija Balšića, gospodara Zete. Po pravu nasledstva Zeta je priključena Srbiji kneza Lazara Hrebeljanovića.
Bibić
U Korenić - Neorićevom grbovniku stoji da plemićka porodica Bibić potiče od Midenog brda u zagorju. Drugih podataka nema.
Bjeloperović
U grbu ove plemićke porodice vidi se krilo s belim perjem, dakle grb koji objašnjava ime plemićke porodice. Grb Bijeloperovića nalazi se u ilirskim grbovnicima (u Korjenić - Neorićevom u Zagrebu, u Skorojevićevom u Beču). O plemićkoj porodici Bjeloperovića nema podataka.
Bilošević
U Korjenić - Neorićevom grbovniku, napominje se da plemenita porodica Bilošević potiče od Mostara. U jednoj povelji iz godine 1395. nalazi se potpis kneza Stipca Biloševića od Usore.
Bisaljić
Grb ove plemićke porodice, nalazi se u svim ilirskim grbovnicima. O ovoj plemićkoj porodici nema podataka, osim što se u Korjenić - Neorićevom grbovniku spominje da potiču iz Duvna.
Bogašinović
Bogašinovići se još zovu i Dobrašinovići. Imali su svoje posede u okolini Nikšića. Bili su u srodstvu sa Ohmučevićima i kao takvi ulaze u njihov (tj. Fojnički) grbovnik. Grb Bogašinovića se nalazi u Korjenić - Neorićevom grbovniku.
Bogopanković
Grb plemićke porodice Bogopanković nalazi se u grbovniku Korjenić - Neorić i u grbovniku što se čuva u Muzeju primenjene umetnosti u Beogradu. Vlah Opanković (Bogopanković) spominje se u narodnoj pesmi u vezi sa Reljom Krilaticom (Ohmučević).
Bosna
Grb Bosne je složen od dva grba: od grba Bosne kakav je izradio Ulrih Rihental u svom grbovniku rađenom između 1414. - 1418. i od grba Ilirije sastavljenog krajem 16. veka po zamisli Dubrovačkih ilira. Sa ovakvom kombinacijom oni su hteli reći da je srce Ilirije u Bosni. Ovaj ilirski grb Bosne, nije sličan grbu Bosne iz doba bosanskih kraljeva: plavo polje sa zlatnom krunom od ljiljana. Ovaj grb Bosne odaje da Fojnički grbovnik nije sastavljen 1340. nego da potiče iz vremena ilirskog pokreta u Dubrovniku, dakle krajem 16. veka.
Bosnić
Grb plemićke porodice Bosnić, nalazi se u svim ilirskim grbovnicima. Bosnići su preselili u Ugarsku. Tamo su uključeni u Ugarsko plemstvo. Grb koji su dobili u Ugarskoj ne slaže se sa ovim. Dr. A. Solovjev - * Prilozi za ilirsku i bosansku heraldiku * u Glasniku Zemaljskog muzeja u Sarajevu (Arheologija). Nova serija sveska IX (1954.), str. 93.
Branilović
Grb ove plemićke porodice nalazi se u svim ilirskim grbovnicima. Potiču iz Risve. Drugih podataka nema.
Branković
U vreme Stefana Dečanskog (1322. - 1331.) živeo je vojvoda Mladen; možda potomak Nemanjinog sina Vukana. Njegov sin Branko Mladenović bio je namesnik cara Dušana u Ohridu. Njegovi sinovi Vuk, Đuro i Roman zovu se Brankovići. Vuk Branković, zet kneza Lazara pogibe s njim na Kosovu 1389. Opevan je u narodnoj pesmi. Vukov brat Đuro I spominje se u vezi s bitkom kod Angore 1402. Đuro nasleđuje zaostavštinu despota Stefana Lazarevića svoga ujaka. Vodi borbe i s Turcima i s Ugrima. Od godine 1427. do 1430. zida Smederevo, novu prestonicu Srbije. Umire 1456., nakon što je Beograd oslobođen od turske opsade. Đuru I nasledio je despot Lazar, otac bosanske kraljice Mare, žene Stefana Tomaševića venčan, 1.IV.1459. krunisan, 1461.
Brzojević
U grbu ove plemićke porodice nalazi se riba, i prema poslovici "brz ko riba" ovaj znak označava jednu vrlinu ove plemićke porodice. U Korjenić - Neorićevom grbovniku stoji da ova porodica potiče iz Rogoznice kraj Omiša. Drugih podataka nema.
Bugarska
Lav se javlja na bugarskim novcaima od vremena cara Ivana Šišmana (1271. - 1393.). Pored lava na novcima se javlja i orao, i tako lav prestaje biti jedinstveni državni grb za Bugarsku do kraja 16. veka. S pojavom ilirskih grbova, među kojima ovaj fojnički grbovnik zauzima važno mesto, javlja se i grb Bugarske s lavom, jer i Bugarska ulazi u sferu ilirskog pokreta.
Burmasović
U okolini Stoca u Hercegovini postoji od 1400. godine pastirska opština Burmasovići. U Korjenić - Neorićevom grbovniku navodi se da su Burmasovići iz Podbilja kraj Imotskog.
Dopuna: 19 Jun 2012 14:13
Vilić
U grbovniku Korjenić - Neorić stoji da plemićka porodica Vilić potiče iz Gornjeg Vakufa u Bosni. U okolini Gornjeg Vakufa nalazi se mesto zvano Vilića Vrelo. Drugih podataka nema.
Vladimirović
Članovi ove velikaške porodice obavljali su visoke službe na dvoru bosanskih vladara. Vladimirović Radoslav je uz kralja Stefana Ostojića. Vladimirović Jurko je na dvoru Tvrtka II. Vladimirović Radivoj je sudija na dvoru kralja Stefana Tomaša. Vladimirović Vladoje potpisuje povelje kralja Stefana Tomaševića.
Vlasić
U vezi sa grbom plemićke porodice Vlasić A. Solovjev donosi belešku prema kojoj bi Vlašići i Nemanjići bili jedno pleme. (A. Solovjev *Postanak ilirske heraldike i porodica Ohmučević* u Glasniku Skopskog naučnog društva, XII (1932), str. 98).
Vlatković
Grb Vlatkovića, porodice iz zapadne hercegovine je poznat samo na osnovu sfragističkih izvora. Sačuvano je pet pečata sa originalnih isprava i priznanica porodice. Na svim pečatima je isti grb. Pešački štit, tarča, sa tri kose pruge. Nad štitom je duboki šlem sa čelenkom u vidu perjanice. Plašt se na krajevima pretvara u ukrasnu vrežu. Kako je rekonstrukcija izvršena sa pečata, o bojama grba se može samo nagađati. Jedino što se može sa velikom verovatnoćom zaključiti je da je grb Vlatkovića bio shodno heraldičkim pravilima sačinjen od elemenata obojenih bojom (tamno) i metalom (svetlo). Tako da je i ova rekonstrukcija data u neutralnoj svetloj i tamnoj boji. (Rodoslovne tablice i grbovi srpskih dinastija i vlastele).
Vojinović
U službi cara Dušana Silnog (1331. - 1355.) sledećih pet porodica su zauzimale ugledne položaje: Mrnjavčevići, Brankovići, Hrebeljanovići, Balšići u Zeti i Vojinovići u jednom delu Huma. Ime porodice potiče od Vojina. Njegovi sinovi Vojislav i Toma "su gotovo uvek stajali uz Stefana Nemanju" piše Mavro Orbini u svojoj knjizi *Kraljevstvo Slovena*. Tomin sin Nikola nazvan po imenu svoga oca Altomanović skupa sa svojim stricem Vojislavom, vode pljačkaški rat protiv Dubrovnika počevši od 1358. pa nadalje. Nikola Altomanović (Vojinović) knez Užički, nekada naprasit i silan, završio je bedno svoj život, zarobljen i oslepljen 1373. S njim izumire loza Vojinovića. Njihov grb koji donosi Orbini, je identičan sa grbom u ovom obliku.
Vojković
Na povelji bosanskog bana Stefana II Kotromanića iz godine 1322. među bosanskim velikašima nalazi se vojvoda Vojko od Usore. (Glasnik Zemaljskog muzeja, XIII (1906.), str. 403). Posle 1463. porodica Vojkovića je prebegla u Šibenik.
Vraničić
Grb plemićke porodice Vraničić, nalazi se samo u Fojničkom grbovniku. Nema podataka u vezi sa ovom plemićkom porodicom.
Vukotić
Knez Vukac Vukotić nalazi se među velmožama na povelji kralja Tvrtka II iz godine 1419. (Miklošić, Monumenta serbica, 291 - 294).
Vuković
Plemićka porodica Vukovića potiče od Vlatka Vukovića, sina Vuka Kosače. Vlatko Vuković predvodi bosanske čete na Kosovu 1389. Njegov brat Hrana Vuković, veliki vojvoda bosanski, umro je 1432. Od Hrane Vukovića potiče poznati Sandalj Hranić, veliki vojvoda bosanski. Umro 1435. Brat Sandalja Hranića zvao se Vukac Hranić (+ 1432.). Sin Vukca Hranića je poznati Stefan Vukčić, herceg Svetog Save. Po ovom imenu "herceg" nazvana je pokrajina kojom je on upravljao "hercegovina". Katarina Kosača - Vukčić, ćerka Stefana Vukčića, udala se za bosanskog kralja Stefana Tomaša. Ona je poslednja bosanska kraljica.
Dopuna: 21 Jun 2012 17:18
GLUMČIĆ
U vezi s ovim grbom treba napomenuti da se on u svim ilirskim grbovnicima pripisuje plemićkoj porodici Glavić, jedino se u Fojničkom grbovniku pripisuje porodici Glumčić. Porodica Glumčić je u vreme sastavljanja ovog grbovnika imala ugledne članove u franjevačkom redu u Bosni. Ovu zamenu objašnjava A. Solovjev u svojoj studiji «Postanak ilirske heraldike i porodica Ohmučević» u Glasniku Skopskog naučnog društva XII. (1932.), str. 103.
GOJKOVIĆ
Grb plemićke porodice Gojković, nalazi se u svim ilirskim grbovnicima. Bližih podataka o ovoj plemićkoj porodici nema.
GRADANOVIĆI
Ime ove plemićke porodice nalazi se u svim ilirskim grbovnicima. U Korjenić – Neorićevom grbovniku napominje se da porodica Gradanović potiče iz Kozice nedaleko od reke Cetine.
GRUBČEVIĆ
Grb plemićke porodice Grubčević nalazi se u svim ilirskim grbovnicima. Mesto odakle potiče ova porodica ne zna se tačno. Prema Korjenić – Neorićevom grbovniku oni potiču iz Čitluka kraj Mostara. Godine 1463. spominje se Božidar Grubčević (Miklošić, Monumenta serbica, 506). Postoji mogućost da je ovo grb Vuka Banića – Kotromanića nazvanog Grubčević, unuka kralja Tvrtka I koji je živeo u progonstvu u Dubrovniku sedam godina. Na ovom grbu vide se boje Dubrovnika. O Vuku Baniću – Kotromaniću (Grubčeviću) pisao je Dr. Ćiro Truhelka u glasniku Zemaljksog muzeja, 1915. str. 359 – 363.
GRUBIŠEVIĆ
Uz grb ove plemićke porodice nalazi u Korjenić – Neorićevu grbovniku sledeća napomena: «od različitih mesta. Od ovoga su plemena Grubissichi na Makarskoj, knezovi od starine». Da li ovi «knezovi od starine» potiču od Grubiše peharnika čije se ime nalazi među «brljarima» bana Matije Ninoslava iz godine 1234. Zanimljiva su imena tih «brljara»: Ugrin, Radonja, Grdomil, Semijum, Purča, Grubiša, Bjelhan. Grubišević (Grubišić, Grubešić) su se preselili u Mletke i dobili su velika priznanja za svoje zasluge.
GRUPKOVIĆ
Godine 1430. spominje se župan Grupko u Dračevici. Njega mole Dubrovčani da dopusti svojim ljudima da stupe u službu u Dubrovniku. U periodu između 1450. – 1470. upravlja župom knez Radić Grupković.
Dopuna: 21 Jun 2012 17:42
DALMACIJA
Grb Dalmacije javlja se po prvi put u grbovniku Ulricha Richentala sastavljenom u razdoblju između 1414. i 1418. godine. Iz ovog grbovnika preuzeo ga je 1483. Konrad Grünenberg u svoj grbovnik. Objavljen je zatim 1555. u grbovniku Vergila Solisa, a 1575. u Kosmografiji Sebastijana Münstera. Preko ovih grbovnika prešao je grb Dalmacije u ilirske grbovnike rađene krajem 16. veka, među koje se ubraja i ovaj Fojnički. Simbolika grba Dalmacije nije opisana, ali se misli da tri okrunjene glave označavaju pobedu nad gusarima.
DEBELjIĆ
U Korjenić – Neorićevom grbovniku stoji da ova plemićka porodica Debeljić potiče iz Lazarićja u Srbiji. U narodnoj pesmi spominje se junak Novak Debeljić. ( A. Solovjev «Postanak ilirske heraldike i porodica Ohmučević» u glasniku Skopskog naučnog društva XII ( 1032. ) str. 97.).
DEBELjIĆ
Za Debeljiće se kaže u Korjenić – Neorićevom grbovniku da potiču iz Lazarevića u Srbiji kao i Oblačići. Aleksandar Solovjev zna za Novaka Debeljića, junaka narodne pesme o kojem govore Vrančić i Gerlah u svojim putopisima ( « Postanak ilirske heraldike i porodica «Ohmučević» u Glasniku Skopskog naučnog društva XII ( 1932. ) stranica 98. ).
DESKOJEVIĆ
Grb plemićke porodice Deskojević nalazi se u svim ilirskim grbovnicima. Bližih podataka nema.
DIDLOVIĆ
Grb porodice Didlović se nalazi u Korjenić – Neorićevom grbovnikui u ostalim ilirskim grbovnicima. O plemićkoj porodici Didlovića nema podataka. Sudeći po heraldičkim elementima izraženim na štitu moglo bi se reći da su Didlovići iz Raške.
DINjIČIĆ
Velmože Dinjičići imali su posede u istočnoj Bosni oko Srebrenice. Od ove plemićke porodice spominju se u bosanskim poveljama od 1399. do 1421. ovi velikaši: Dinjičić Kovač uz kralja Ostoju. Dinjičić Dragiša kao knez od Podrinja uz kralja Stefana Tomu i Tvrtka II. Dinjičić Vladislav uz kralja Tvrtka II. Posljednji od roda Dinjičića spominje se godine 1442. Kovač Dinjičić na čelu 600 do 700 konjanika u obrani Bosne. Njegovi potomci nazivaju se Kovačevići.
DINjIĆ
Grb plemičke porodice Dinjić (Deignich), nalazi se u ilirskim grbovnicima, ali nema bližih podataka odakle su i kakave su službe vršili.
DJENDISALjIĆ
Grb Djendisaljića nalazi se u ilirskim grbovnicima, ali bližih podataka o toj plemićkoj porodici nema.
DOBRIJEVIĆ
Plemićka porodica Dobrijević nalazi se samo u Fojničkom grbovniku. O plemićkoj porodici Dobrijević nema podataka, ali se na povelji bana Stefana Kotromanjića iz godine 1332. spominje Vlatko Dobrovojević.
DRAŽOJEVIĆ
Milutin Dražojević, prvi član plemičke porodice Dražojevića, spominje se godine 1332. uz bosanskog bana Stefana Kotromanića, a godine 1334. uz Stefana Nemanjića. Sin Miltjena župan Sanko je osnivač pl. porodice Sankovića koji se nazivaju takođe i Senčević (vidi članak Konst. Jerečeka «Vlastela humska na natpisu u Veličanima» u glasniku Zemaljskog muzeja, 1892. str. 279 – 285. ).
DUKAĐINOVIĆ
Dukađinović (Dukađini) veoma je ugledna albanska porodica iz plemena Mirdita. Nakom smrti Balše II. Balšića, preuzimaju vodeća mesta u Gornjoj Zeti, gde imaju posede. Iz ove porodice spominje se Pavao Dukodini ( +1467.). Vojisava, kćerka Skenderbega, Đurađa Kastriotića udata je za Luku Dukađini. Nakon pada Albanije, Dukađini odlaze u Mletke. Studiju « o Dukađinima « napisao je I.Božić u Zborniku Filozofskog fakulteta u Beogradu VIII. –1 (1964.).
Dopuna: 21 Jun 2012 18:09
EKLIČIĆ
Grb plemićke porodice Ekličić nalazi se samo u Fojničkom grbovniku. Drugih podataka o ovoj plemićkoj porodice nema.
ENZEBLOVIĆ
Grb plemićke porodice Enzeblović (kod Korjenić – Neorića Enzebinović) nalazi se u svim ilirskim grbovnicima. Plemićka porodica Enzeblović je starinom iz Grahova.
Dopuna: 21 Jun 2012 18:18
ŽARKOJEVIĆ
Prema Korjenić – Neorićevom grbovniku plemićka porodica Žarkojevića potiće iz Zažabljaka. Mavro Orbin u svojoj knjizi «Kraljevstvo Slovena» spominje Mrkšu Žarkojevića, vlastelina u pratnji kneza Lazara Hrebljanovića i da je plemićka porodica Žarkovića imala posede na ušću reke Bojane.
ŽDRALOVIĆ
Uz grb ove plemićke porodice stoji u Korjenić – Neorićevom grbovniku napomena da Žralovići potiču iz Sutjeske. U narodnoj pesmi se spomnje «prokleta kula Ždralovića» u bugojanskom polju.
ŽUPANOVIĆ
Za ovu plemićku porodicu stoji u Korjenić – Neorićevom, zborniku da potiče iz Županjca na Duvnu. Ohmučevići se pozivaju na ovu porodicu kao na svoje srodnike.
Dopuna: 21 Jun 2012 18:33
ZAJEDNIČKI (SLOŽENI) GRB
A = Makedonija
B = Slavonija
C = Bosna
D = Bugarska
E = Dalmacija
F = Srbija
J = Nemanjić
G = Hrvatska
H = Raška
K = Kotromanić
I = Primorje
ZLATONOSOVIĆ
Nakon smrti kralja Tvrtka I (1377. – 1391.) osamostaljuju se bosanski feudalci i postaju baroni. Među bosanske barone spadaju braća Vukašin i Vukmir Zlatonosović. Njihova oblast se prostire između Spreče i Drine. Oni se pominju iz kralja Stefana Ostoju, Stefana Tvrtka II i Stefana Ostojića kao vojvode i savetnici. Na njihovu moć računa dubrovačka republika i šalje im darove. Trojica Zatonosovića: Vlad, Stefan i Vuk, bili su zarobljeni na Kosovu polju 1389. i ostali su u zarobljeništvu u Turskoj.
ZORANOVIĆ
Jedini podatak za ovu plemićku porodicu jeste da ona potiče od Sarajeva. Taj podatak se nalazi u Korjenić – Neorićevom grbovniku sastavljenom 1595.
ZVIJEZDIĆ
Po zvezdama na štitu i na ukrasu, ovaj grb govori da pripada porodici Zvijezdić ili Zvijezdović. U Bosni je u 15. veku postojala plemićka porodica Zvijezdović (Zvijezdić). Toj porodici pripada Fra Anđeo Zvijezdović (Zvijezdić), koji je od sultana Mehmeda II El Fatiha, dobio «Ahdnamu», a to je povelja o slobodi katoličke vere u Bosni. Braću fra Anđelovu, knezove Domišu i Milutina, spominje Skender – paša 1486. godine ( Glasnik Zemaljskog muzeja, VI (1894). Da li dubrovačka plemićka porodica Zvijezdić (de Stella) potiče iz Bosne? Na ovu porodicu se poziva Petar Ohmučević u svom rodoslovlju kao na svoje rođake (Mihailo Dimić «Relja Ohmučević» u Zborniku radova Vizantološkog instituta 1966. str. 110).
Dopuna: 21 Jun 2012 18:37
ILIRIJA
Zemlja na koju se odnosi ovaj grb Ilirije, najvjerojatnije je Slovenija, ako se računa rimski Illyricum. Po svojim amblemima: polumesec i zvezda, ovaj grb bi mogao poslužiti kao grb celoga Balkana, svih ilirskih (tj. slovenskih ) zemalja na Balkanu. Amblemi koji su uzeti za ovaj grb, zaista se nalaze na mnogobrojnim nadgrobnim spomenicima i ukrasnim predmetima iz ilirskih vremena, a zatim u Srednjem veku.
Dopuna: 21 Jun 2012 18:48
JABLANIĆ
Jablanić Raden i sin mu Pavle Radenović, nalaze se na dvoru kralja Tvrtka I ( 1377. – 1391. ) kao veledostojnici. Pavle Radenović vlada na području između reke Bosne i Drine. Stoluje u Borču. Držao je rudnike u Olovu i Fojnici. Ubijen je 1415. pri razračunavanju političkih frakcija među bosanskim plemićima. Sinovi Pavlovi su Petar i Radoslav Pavlović. Oni su dugo godina bili najmoćniji velikaši u Bosni i učestvovali su u svim važnim događajima bosanskog kraljevstva. U vreme progona bogumila stavili su se njima u zaštitu i oslonili su se na Turke. Petar je poginuo u borbi 1420. Radoslav nastavlja vladanje u «zemlji Pavlovića» u kojoj se nalazi Vlasenica, Rogatica, Kladanj. On ima sina Ivaniša. Pavlovići su izginuli 1463. pri obrani Bosne od Turaka.
JAKŠIĆI
Grb Jakšića je rekonstruisan na osnovu "ilirske" heraldike i kao takav nije baš najpouzdaniji. Čak se ne pojavljuje ni u svim ilirskim grbovnicima. Ima ga kod Korenića-Neorića a u Fojničkom ga nema. Grb Jakšića je postojao i u uništenom Beogradskom grbovniku. Prema slici u Beogradskom grbovniku je i urađena ova rekonstrukcija.
JAMOMETOVIĆ
Na sastanku što je 24.VI.1446. održao kralj Stefan Tomaš s ciljem da učvrsti Bosanu i Rašku, bili su prisutni i bosanski i srpski velikodostojnici. Među srpskim velikodostojnicima nalazi se i vojvoda Velimi Jamometović, kraljev namesnik u Raškoj. (Glasnik Zemaljskog muzeja XXVII ( 1915.) stranica 282.
JUGOVIĆ
Vratko Nemanjić, u epskoj narodnoj poeziji poznatiji kao Jug Bogdan, je bio srpski vojvoda, župan i knez iz sredine XIV veka. Vodi poreklo iz bočne grane Nemanjića, od Nemanjinog (1166—1196) najstarijeg sina Vukana (1196—1208), čiji je praunuk bio, a njegova ćerka Milica se oko 1353.godine udala za Lazara Hrebeljanovića (1371—1389). Poznatiji je iz epskih narodnih pesama pretkosovskog i kosovskog ciklusa, u kome je sa svojih devet sinova Jugovića, jedna od vodećih ličnosti. Sahranjen je u zadužbini svoga dede Dmitra Nemanjića manastiru Davidovići kod Brodareva, dok je prema narodnoj tradiciji iz pesme „Smrt majke Jugovića“, poginuo u Kosovskom boju 1389.godine. Lokalni toponimi u i oko samog Prokuplja na Toplici, ukazuju na to da je epski Jug Bogdan vladao tim krajem.
Dopuna: 21 Jun 2012 19:28
KAČIĆ
Kačići su bili jedno od dvanaest hrvatskih plemena koja su 1102. potpisali "Pacta conventa". Područje njihove vlasti bilo je između Cetine i Neretve sa sedištem u Omišu. Kao susedi Bosne, a još više kao vatreni pristalice bogumila, upletali su se Kačići u unutrašnje prilike u Bosni. Godine 1222. ometaju križarsku vojnu protiv bogumila u Bosni. Osvajanjem Omiša od strane Mlečana srušena je moć Kačića. Pred kraj XV. veka pala je i njihova krajina (od Cetine do Neretve) pod tursku vlast. Grb Kačića sa nadgrobne ploče u Drašnici iz XV veka, slaže se sa grbom Kačića u (Fojničkom) grvoniku.
KASTRIOTIĆ
Kastriotići su albanska kneževska porodica iz 14. veka. Najstariji član ove porodice koji se spominje u istoriji bio je Branilo iz Kanina u periodu oko 1369. Njegov sin Pavle imao je u posedu dva sela blizu Debra, a njegov sin Jovan Kastriotić je bio princ Epira. Njegov sin Đurađ Kastriotić (u Carigradu za vreme zatočeništva nazvan Skender – beg), nakon nekoliko uspešnih pobeda nad turskim vojskama, proneo je slavu svoje porodice po celoj Evropi i ušao je ne samo u istoriju, nego i u narodnu poeziju. Živeo je od 1403. – 1468. U sudbonosnim godinama bosanskog kraljevstva, posljednji bosanski kralj je tražio pomoć za obranu od njega.
KLEŠIĆ
Velmože Klešići Petar i Pavle stalno se nalaze uz bosanske kraljeve. Godine 1389. imenovao je Tvrtko I Klešića Pavla za vojvodu bosanskih četa. Knez Petar Klešić spominje se na povelji kralja Stefana Ostojića od 4. XII 1419, a sledeće godine je u sviti kralja Tvrtka II.
KNEŽEVIĆ
Kneževići su ugledna kneževska porodica iz XIII veka. Andrija Knežević se spominje godine 1370. u dvorskoj službi kod bana Tvrtka. Godine 1398. spominje se Andrija Knežević kao gospodar Gračaca, Soli, Kamena i kao vojvoda nad hiljadu vojnika. Toma Knežević (+1451.) istakao se kao branitelj Bobovca. On je sagradio crkvu i samostan u Kreševu. Jakov Knežević prati kraljicu Katarinu u Italiju. Mihajlo Knežević imao je za ženu Anu iz kneževske porodice Ohmučevića. Avgustin Knežević bio je oženjen sa Ivanicom Šestokrilović. Ova kneževska porodica ostala je u Bosni i nakon pada bosanskog kraljevstva i granala se.
KOPČIĆ
U Borelijevem grbovniku nabraja se nekoliko bosanskih plemičkih porodica koje su prešle u Islam. Među njima je i pl. porodica Kopčić. Za vreme turskih navala na Ugarsku (1525 – 1542) istakli su se Džafer – beg i Murat – beg Kopčić. Od sultana Sulejmana II dobili timar u okolini Rame, koji i sada nosi njihovo ime – Kopčići.
KOPJEVIĆ
Četiri koplja na štitu Kopjevića pokazuju odakle dolazi ime ove pl. porodice i kakvu su službu vršili njeni najstariji članovi. Prvi od Kopjevića spominje se dvorski knez Radić Kopjević u službi velmože Radoslava Pavlovića gospodara Podrinja sa sedištem u tvrdom gradu Borču. Uz Radića spominje se i Ozrin Kopjević župan kneza Pavla. Iz ovih podataka se vidi da je plemićka porodica Kopjevića živela u 15. veku.
KOSAČIĆ
Porodica Kosača spada među najuglednije porodice bosansko – hercegovačkog plemstva u 14. i 15. veku. Osnivač ove porodice je Vuk Kosača. Živeo je krajem 14. veka. Po njegovu imenu Vuk, nazvaće se njegovi sinovi Vukovići. Njegov stariji sin Vlatko bio je vojvoda humski, a mlađi zvan Hrana, vojvoda bosanski. Na dvoru bosanskog kralja Tvrtka I, vojvoda Vlatko Vuković radi najuglednije službe. Zajedno sa hrvatskim vojvodom Ivanom Poličnom deluje u bitci na Kosovu 1389. Oni su činili levo krilo srpske vojske u Kosovskom boju koje je bilo pod udarom Bajazita I, iz koga se vratio i izvestio o srpskoj pobedi. Umro je 1392. godine. Vlatkov brat Hrana Vuković, otac je glasovitog velmože Sandalja Hranića (1370 - 15.03.1435). U burnim događajima, nakon smrti bosanskog kralja Tvrtka I ( + 1391.), Sandalj se bori da obrani bosansko kraljevstvo od nasrtaja Zigmunda ugarskog kralja.
KOSOVIĆ
U Korjenić - Neorićevom grbovniku stoji da plemićka porodica Kosovića potiče iz Cetine i da su i pre bili knezovi. Prema Borelijevu zborniku Kosovići su prešli u Islam. Bosanski istoričar Fra Filip iz Očevije u svojoj knjizi «Epitome» spominje u godini 1568. Fra Martina Kosovića. ( A. Solovjev « Postanak ilirske heraldike i porodica Ohmučević « u Glasniku Skopsko naučnog društva XII (1932, str. 98.).
KOSTANjIĆ
Za Kostanjiće se tvrdi u Korjenić - Neorićevom grbovniku, da su starinom iz Gornjeg Drvenika u Primorju. Bili su u višestrukom srodstvu s Ohmučevićima.
KOTROMANIĆ
Porodica Kotromanića vlada u Bosni od XIII do XVI veka. Porodica potiče od bana Prijezde ( 1254. – 1287.). Sedište porodice je u župi Zemljak, u gradu Kotoru ( sada Kotor Varoš ). Po gradu Kotor naziva se sin bana Prijezde Stefan I «Kotroman» (1287 – 1316). Njegov sin i naslednik je Stefan II Kotromanić ( 1316. – 1353.). Nasleđuje ga Tvrtko I kao ban od od 1353. do 1377. i kao kralj od 1377. – 1391. Sledeći kraljevi su: Dabiša, Jelena, Stefan Ostoja ( od njega potiče pobočna loza Ostojića). Tvrtko II ( od njega potječe pobočna loza Tvrkovića). Stefan Ostojić, Stefan Toma ( od njega potiče pobočna loza Tomaševića) i Stefan Tomaševvić (+1463.).
KOVAČIĆ
Iz ove plemičke porodice spominje se godina 1378. Vojskovođa kralja Tvrtka I, vojvoda Vlatko Kovačić ( u Letopisu fra Nikole Lašvanina u Glasnuiku Zemaljskog muzeja XXVII (1915.), stranica 273.). Na sastanku bosanskog plemstva što ga je 24.VI 1446. održao kralj Stefan Tomaš u Konjicu, nalazi se Ivan Kovačić vojvoda Donji Kraja (Glasnik Zemaljskog muzeja XXVII (1915.), stranica 282.).
KRAGUENIĆ
U grbu krilo kragujevo pokazuje da je grb napravljen prema imenu porodice. Za ovu plemićku porodicu se zna da su bili čuveni knezovi bosanski, a da su se kasnije preselili u Poljica gde su uživali veliki ugled ( A. Solovjev « Postanak ilirske heraldike i porodica Ohmučević» u Glasniku Skopskog naučnog društva XII ( 1932., str. 99)).
KRAJČINOVIĆ
Grb ove plemićke porodice nalazi se u svim ilirskim grbovnicima. Iz ove porodice spominje se knez Radoje kao komornik hercega Stefana Vukčića u godini 1466. (A. Solovjev «Postanak ilirske heraldike i porodica Ohmučević». U Glasniki Skopskog naučnog društva XII (1932.), str. 98).
KRASOJEVIĆ
Plemićka porodica Krasojević starinom je iz Hercegovine ( iz okoline Bileća ). Godine 1378. spominje se blagajnik kralja Tvrtka I kao vojskovođa u Stonu. Na njega računaju Dubrovčani u borbi protiv Mlečana ( Povijest zemalja Bosne i Hercegovine, izdao «Napredak» str. 318.).
KRISTIĆ
Kristići su jedna grana kraljevske porodice Kotromanića. Ova grana započinje s kraljem Stefanom Ostojom Kristić. On vlada prvi put od 1398. do 1404. i drugi put od 1408. do 1418. Njegovi sinovi kralj Stefan Ostojić (1443 – 1461), nose prezime po očevom imenu. Treći sin kralja Stefana Ostoje, Radivoj, koji je osporavao vladanje Tvrtka II, kad je on nastupio po drugi put (1421. – 1443.) i držao se prema njemu kao protukralj, zadržao je prezime Kristić. U sudbonosnoj godini 1463. pokazao je mnogo hrabrosti u obrani bosanskog kraljevstva, braneći Kreševo. Dubrovčani su mu 29.V 1463. odobrili kupovinu puščanog praha, ali je sve već bilo prekasno.
KRIŽIĆ
Grb plemićke porodice Križić nalazi se u ilirskim grbovnicima. U Korjenić – Neorićevom grbovniku stoji napomena da Križići potiču od Vinjana kod Posušja. Drugih podataka nema.
KRUŽIČEVIĆ
Plemićka porodica Kružičevići (Krusichichi) je porekla od bosanskog velikog kneza Tišimira. Preselila se u Poljica u katun Zvečan. ( A. Solovjev « Postanak ilirske heraldike i porodica Ohmučević», Glasnik Skopskog naučnog društva, XII (1932), str. 97.).
KUKRETIĆ
U Korjenić – Neorićevom grbovniku stoji napomena da ova plemićka porodica potiče iz Bosne. Drugih podataka nema.
KUTLOVIĆ
U svojoj studiji «Postanak ilirske heraldike i porodica Ohmučević» objavljenoj u glasniku Skopskog naučnog društva XII (1932) Aleksandar Solovjev piše da knez Tasovac nosi naslov katunara Kutlovića. Katunar je plemićki naziv za plemstvo u zetskom kraju.
Dopuna: 21 Jun 2012 19:35
LAZAREVIĆ
Mnogi istoričari veruju da su bivolji rogovi jedini deo grba Lazarevića što nije tačno. U delu Hilandara koji je Lazar podigao može se videti dvoglavi orao kojeg su Lazarevići preuzeli od Nemanjića kako bi se potvrdili kao naslednici stare srpske kraljevske porodice. Despot Stefan je bio član mađarskog viteškog reda zmaja gde je bio na prvom, počasnom mestu - zbog toga je zmaj obmotan oko štita porodice Lazarević.
Lazar Hrebljanović (porodica je tek kasnije uzela prezime Lazarević) je bio najznačajnija politička figura posle odlaska Nemanjića sa srpske istorijske scene. Iako nikad nije vladao celokupnom Srbijom jer je bila podeljena između mnogobrojnih velikaških porodica, Lazar je bio najjači i najuticajniji među njima. On je i predvodio srpsku vojsku 28. juna 1389. kada su ga Turci zarobili i pogubili. Njegova tragična sudbina je stvorila "kosovski mit" a sam Lazar je u narodu postao "car Lazar" iako nikad nije imao tu titulu. Njegova žena Milica je vladala Srbijom sve dok Stefan Lazarević nije dobio titulu despota 1402.
Stefan je bio u obavezi da učestvuje u turskim ratovima a njegova sestra Olivera je postala žena turskog sultana. Despot Stefan je uvek pokušavao da izbori veću samostalnost za Srbiju a kao učen čovek posedovao je i veliku zbirku knjiga. Oprobao se kao i pisac napisavši dve pesme, Natpis na stubu i "Slovo Ljubve". Pošto nije imao poroda, despot Stefan je kao svog naslednika odredio svog rođaka Đurđa Brankovića, a ubrzo nakon te objave, od posledice srčanog udara umire u Šumadiji 1427.
Dopuna: 21 Jun 2012 19:40
LjUBETIĆ
O plemićkoj porodici Ljubetić nema bližih podataka. Njihov grb se nalazi u svim ilirskim grbovnicima.
LjUBIBRATIĆ
Ljubibratići potiču iz okoline Trebinja. Tamo su bili knezovi. U dokumentima se spominju u godini 1404. i 1432. kao opasni za Dubrovnik. U srodstvu su sa Ohmučevićima i kao takvi ulaze u njihov (tj. Fojnički) grbovnik.
Dopuna: 21 Jun 2012 20:19
MAKEDONIJA
Grb Makedonije: Zlatni lav s krunom nad glavom i crveno polje na štitu, javlja se po prvi put u grbovniku «Libellus scutorum vel signorum publicorum», što je 1555. objavio nemački heraldičar Vergil Solis iz Nürnberga. Iz ovog grbovnika prešao je u ilirske grbovnike.
MARGUTIĆ
Plemićka porodica Margutić (Margetić, Margitić) veoma je raširena, i teško je odrediti kraj odakle potiče njena starina. Godine 1569, spominje se u Poljicima Marko Margutić. Članovi ove porodice bili su u srodstvu s Ohmučevićima u XVI veku. Margutići su živeli u Fojnici u XVI veku.
MASLOVIĆI
Maslovići (Masnovići), plemićka porodica starinom iz Livna, kako stoji u Korjenić – Neorićevom grbovniku. U godinama 1378 – 1399 spominje se knez Priboja Masnović (Miklošić, Monumenta serbica, 189, 226, 237).
MATEJKOVIĆ
U Korjenić – Neorićevom zborniku grbova, napominje se da ova plemička porodica potiče iz Raska. U Borelijevom grbovniku se kaže za ovu porodicu da se preselila u Ankonu ( Italija ) i da se tamo istakla svojim zaslugama.
MEKLINIĆ
Grb Meklinića nalazi se u ilirskim grbovnicima, ali bez ikakvih podataka o toj plemićkoj porodici.
MILIENOVIĆ
Grb ove plemićke porodice se nalazi u svim ilirskim grbovnicima, ali bez podataka u vezi s njom. Iz letopisa fra Nikole Lašvanina zna se da je u Fojnici živela porodica Miljenović.
MIRILOVIĆ
U godini 1430. spominju se u dubrovačkim dokumentima Mirilovići, podanici Sandalja Hranića (Glasnik Zemaljskog muzeja, 1917. str. 160.). Selo Mrilovići nalazi se u okolini Bileća. (Glasnik Zemaljskog muzeja 1907. str. 392.)
MOKROVIĆ
Grb plemićke porodice Mokrović nalazi se u svim ilirskim grbovnicima. Ova porodica je bila u srodstvu s Ohmučevićima. Drugih podataka nema.
MOROVLASIĆ
Grb pl. porodice Morovlašić nalazi se samo u Fojničkom grbovniku. O ovoj porodici nema podataka. U pismu Dubrovčana od 29.VIII 1378. u kojem daju upute svome poslaniku kod kralja Tvrtka I spominju se Morovlasi kao njegovi ratnici.
MRNjAVČEVIĆI
Mrnjavčevići su vlastelinska porodica iz 13. i 14. veka. Osnivač ove porodice je Mrnjava kaznac (titula koja se javlja u srednjovjekovnoj Srbiji kao oznaka za glavnog službenika u oblasti finansija) u Trebinju. Njegovi sinovi Uglješa i Vukašin zauzimaju visoke položaje u Dušanovom carstvu. Uglješa se spominje godine 1346. kao carev namesnik u Trebinju. Vukašin se spominje godine 1350. kao župan u Prilepu. Mrnjavčevići su izginuli na reci Marici kod Černomena 26. septembra 1371. godine. Vukašina nasljeđuje njegov sin Marko (Kraljević). Kralj Vukašin i Kraljević Marko su poznati u istoriji kao veoma sposobni i zaslužni vladari. Kraljević Marko je ušao u narodnu pesmu kao branilac potlačenih i kao neustrašivi borac za slobodu. Braća Kraljevića Marka Andrijaš i Mitroš su velikodostojnici kod ugarskog kralja Zigmunda.
|
Grb Nemanjića
Grb Srpskog carstva
Grb Orlovića
Grb Kotromanića
Grb Nemanjića
Grb Tasovčića
Grb don Pedra Ohmučevića
stvarno, kapa dole...
МЗ Жарково - Београд
Општина Лајковац
МЗ Острово
Општина Петровац
