|
" Pitanja o poreklu Etruraca, o etrurskom jeziku i o socijalnoj strukturi i o značaju Etruraca za kulturni razvitak Italije - jesu jedna od najsloženijih i najzamršenijih u čitavoj nauci o antičkom svetu.
Sve do danas ispitivači zastupaju tri različite teorije po pitanju porekla Etruraca, teorije koje u krajnjoj liniji potiču od mišljenja što su ih izrekli antički pisci. Najraširenijom treba smatrati teoriju istočnog porekla Etruraca. Pristalice te teorije smatraju da su Etrurci došli pomorskim putem u Italiju i nastanili se na obali Tirenskog mora. Druga teorija tvrdi da su Etrurci došli u Italiju s one strane Alpa. Po trećoj, pak, teoriji Etrurci su prastari stanovnici Italije - autohtoni.
U pitanju o poreklu Etruraca još u antici nije postojalo jedinstveno mišljenje. Herodot kazuje da su došli iz Male Azije, iz Lidije, još u XIII veku pre n. e. U skladu s Herodotom rješavali su to pitanje Strabon, Plinije Stariji i Tacit. Grčki pisac Helanik iz Mitilene Smatrao je da su Etrurci Pelazgi koji su došli iz Grčke i koji su se najpre iskrcali na ušću reke Poa. Dionisije iz Halikarnasa smatrao je Etrurce za prastare stanovnike Italije, autohtone, jer, po njegovim rečima, ni u prošlosti ni u njegovo vreme nije ni kod jednog naroda bilo niti ima jezika i običaja sličnih sa etrurskim.
U novom veku Herodotovo shvatanje o istočnom poreklu Etruraca razvio je među prvima Dempster (1579 - 1625.) koji se može smatrati osnivačem etruskologije. Njega su se držali etruskolozi XVIII veka. U XIX veku tu teoriju počeli su da zastupaju i orijentalisti. U potvrdu Herodotovog mišljenja navođen je izveštaj o napadu pomorskih naroda na Egipat. Među napadačima pominje se narod Turša. Ruže i Maspero identifikovali su Turše sa Tursenima ili Tuscima, tj. sa Etrurcima. Toj teoriji pružili su podršku i arheolozi.Jedan od ubeđenih njenih pristalica bio je krupni ruski naučnik V.I. Modestov čije je delo "Uvod u rimsku istoriju" steklo veliku popularnost. U poslednje vreme mišljenje o maloazijskom poreklu Etruraca dele mnogi arheolozi i istoričari. U potvrdu te teorije oni se pozivaju na bilingvalni natpis nađen na ostrvu Lemnosu, kao i na hetske dokumente. Pristalice te teorije bili su ispitivači Omo, Piganjol i Dukati, koji je sumirao mišljenja po tom pitanju i odustao od nekih ekstremnih gledišta, na primer od težnje da se etrurski način sahranjivanja dovodi u vezu sa maloazijskim, jer je ovaj poslednji docnijeg porekla.
Drugu teoriju razvio je medju prvima Freret, koji je ukazivao na bliskost naziva "Rasena" i "Reti". Nibur smatra domovinom Etruraca Alpe. Hipotezu o tome da su Etrurci došli s one strane Alpa razvijali su Švegler i Momzen. Od arheologa nju je potkrepljivao Helbig, koji je smatrao da su Etrurci došli sa Retskih Alpa na smenu nosiocima Vilanova kulture. Od docnijih istoričara slične poglede razvijali su Eduard Majer i de Sanktis. Ovaj poslednji video je Protoetrurce u stanovnicima teramara. Posle otkrića hetskih spomenika, Nogara je izneo hipotezu da su Heti i Etrurci srodni narodi. Po njegovom mišljenju, Etrurci su se u Italiju doselili iz crnomorskih stepa - preko Dunava, Save i Drave.
Teorija o autohtonostiEtruraca koja se zasnivala na mišljenju Dionisija iz Halikarnasa, pojavila se docnije od drugih. Jedan od prvih koji su je obrazovali bio je Mikali (1769 - 1844). Od novijih naučnika nju su zastupali Beloh i Lest, pisac nekih članaka u "Kembričkoj staroj istoriji", i dr. Od lingvista tu teoriju su razvijali Italijan Trombeti i istaknuti sovjetski lingvist, akademik N. J. Mar; on je nastojao da je obrazloži zaključcima iz novog učenja o jeziku, koje je on razvio.
Početak proučavanja etrurskog jezika pada u doba Renesanse kada su nađene bronzane tablice sa etrurskim natpisima. U XVI veku pojavili su se prvi radovi koji su sebi stavljali u zadatak da protumače etrursko pismo.
Teško je utvrditi kojoj porodici jezka pripada etrurski jezik. Do danas naučnici su uspeli da utvrde značenje nekoliko desetina reči, ali nam ti rezultati još ne omogućuju da izvedemo bilo kakav zaključak. Neki ispitivači smatraju da ključ za rešenje pitanja o karakteru etrurskog jezika treba tražiti na istoku.
Akademik Mar izneo je hipotezu da etrurski jezik predstavlja određen stadij u razvitku jezika koji je prethodio pojavi tzv. indoevropskih jezika. Ali ta postavka još ne može da služi kao dokaz za autohtono poreklo Etruraca, na čemu je N. J. Mar insistirao.
Pitanja o poreklu Etruraca i etrurskom jeziku ostaju otvorena. Hipoteza o autohtonom poreklu Etruraca ima izvesnog osnova. moguće je da je neka grana najstarijih stanovnika poluostrva činila osnovno jezgro stanovništva kome su se mogli priključiti doseljenici iz drugih zemalja, a napose iz Male Azije. Mešanje raznih plemena dovelo je do formiranja Etruraca. "
(N. A. Maškin, Istorija starog Rima, Beograd 1951, str. 58 - 60.)
Ova knjiga je u originalu izašla 1947. i mene interesuje da li se do danas došlo do ikakvih novih ili opširnijih saznanja i, ako jeste, kako mogu da dodjem do tih podataka (knjige, linkovi, šta god).
Osim toga tema je otvorena za diskusiju, ali molim vas bez teorija o srpskom porijeklu Etruraca!
Hvala! 
|
Šalu na stranu...
