|
Samo je jezik slican, tj. rumunski je savremeni vlaski, mada mi vlasi ne nazivamo nas jezik tako (Vlaski jezik), to je strani izraz za nas jezik (tj. germanski izraz).
Rumuni su Dacani i Geti poreklom, a Vlasi su Mezo-Tracani, Tribali i ostaci rimskih legija na Balkanu.
Vlasi u Makedoniji i Grckoj (Cincari) su Jermenskog porekla i Tracani koji primili kulturu i jezik od rimljana.
Vlasi u Albaniji (Arnauti) su romanizovani Arbanasi. U Bugarskoj ima tri naroda koji govore dijalektom staro-vlaskog, a to su vlasi (isto tracanskog porekla), arumuni i kurcovlasi (njihovo poreklo neznam).
Samo nam je jezik slican, a potice od vulgaro-latinskog od kog potice i italijanski, s tim sto je ovaj nas jezik evoluirao u drugom pravcu, a jedini dijalekat koji se razvija i danas je oficijelni rumunski, svi ostali odumiru.
Kada sam vec naceo ovu temu, raspravka oko porekla jezika jos uvek traje. Oficijelna verzija (Rumunska) je da je jezik nastao na teritoriji Rumunije i da se odatle sirio. Medjutim Rumunska Crkva kaze da je jezik nastao u dolini Timoka (Istocna Srbija) kao mesavina vulgaro-latinskog (kojim su govorili rimljani, a bilo ih je tu jako puno jer su vodili rat sa Dacanima duze od 100 godina) i lokalnih tracanskih jezika (danasnje Homolje, nanize sve do Knjazevca i Vidin u Bugarskoj).
Naziv Vlah: U doba kada su rimljani osvajali Balkan, na Balkanu je bilo i dosta Keltskih plemena koji su se bavili vadjenjem rude. Kod nas ih je bilo dosta oko danasnjeg Bora i oko Majdanpeka. Za njih istorija belezi da su prvi koji su se odrekli svoje kulture i da su prvi romanizovan narod u istoriji. Najvece keltsko pleme koje je bilo na Balkanu se zvalo Wallacholz. To ime kasnije postaje sinonim za sve romanizovane narode. Taj izraz se koristio u vecem delu evrope za Italijane, Rumune itd sve do 19-tog veka.
Nesporazum oko naziva Vlah u vreme Turaka:
Turci su relativno lako prodrli na Balkan i kasnije su mucili muku sa osvajanjem Austro-ugarske. Posto su lokalni narodi (misli se uglavnom na Srbe) sa cije su teritorije napadali Austro-ugarsku gajili samo svinje, Turci su imali problem sa ishranom. Vlasi su bili jedini koji su gajili stoku na celom Balkanu. Posebnom uredbom turska vlast postavlja Vlahe u povlascen polozaj, tj. nisu smeli biti ubijani i kaznjavani i bili su im manji porezi ukoliko gaje stoku. Zato se naziv Vlah vezuje za stocara (to je ono sto se kod nas uci u skoli). Takva situacija nije odgovarala ni lokalnim turskim vlastelinima, niti okolnim narodima, pa odatle postoji izvesna mrznja prema Vlasima i naziv Vlah u jezicima tih naroda postaje pogrdan.
Izjasnjavanje kao Vlah je u Srbiji ukinut u periodu 1900 - 1915 godina. Sve Vlaske crkve su srusene i popovi rascinjeni i SPC gradi svoje crkve i postavlja svoje popove. Pod kraljem Petrom I vlasima se menjaju prezimena da lice na srpska ( Ispas - Ispasojevic, pa kasnije Spasic). Posle II sv.rata, sredinom 50-tih godina, komunisticka vlast forsira da se vlasi izjasne kao narodnost, samo da bi se umanjio broj srba (vlasi se vec racunaju kao srbi u popisima) jer su Srbi bili vecina u Jugoslaviji. Medjutim, cine gresku i teraju Vlahe da se izjasne kao Rumuni neznajuci za jednu istorijsku cinjenicu. Kada su turci napali drzavu Vlasku, Vlad Cepes (cuveni Drakula) odlucuje da prepusti deo preko Dunava turcima(danasnja Istocna Srbija) i da brani samo teritoriju iznad Dunava (danasnja Rumunija). Zbog te izdaje Vlasi se odricu ostatka nacije (sa kojom su i inace vezani bili samo istim jezikom, ne i poreklom) i dolazi do razdora jer su ostavljeni turcima na milost i nemilost. Da se vratim u 50-te godine: Vlasi odbijaju da se izjasne kao Rumuni i kao kontra-efekat, svi su se izjasnili kao Srbi.
Pocetkom raspada YU, kao i sa bilo kojom krizom u svetu, svako se seti nekog svog porekla, tako da je opet pokrenuto to Vlasko pitanje itd.
Vlaski jezik je vec dobrim delom izumro (teritorija gde zive Vlasi je potpala pod Srbiju 1856 godine) i prenosi se iskljucivo usmeno. Vlasko pismo se ne koristi vec vise od 400 godina (grcki alfabet prilagodjen Vlaskom jeziku)...
Malo je sada kasno da se sada spominje bilo sta vise oko toga.
Za jos koju godinu vise niko nece znati da prica Vlaski. Cak i ja, koji sam odrastao u porodici koja je negovala tradiciju (moji pretci su bili vlaski svestenici, i imamo familijarne veze i sa nekadasnom srpskom vlastelom) posto nemam prilike da cesto sa nekim pricam "pravi vlaski", zaboravljam puno starih reci i izraza....
|
